Anavarza Kalesi Hikayesi: Tarihi Aşk, İhanet ve İhtişamın İzleri
Anavarza Kalesi'nin hikayesi nedir? Bu soru, yalnızca tarihçilerin değil, efsanelere ilgi duyanların da merakla sorduğu bir sorudur. Adana’nın Kozan ilçesine bağlı Dilekkaya köyünde yer alan Anavarza Kalesi, sadece bir savunma yapısı değil; aynı zamanda yüzyıllar boyunca anlatılan efsanelerin, dramatik aşkların ve büyüleyici uygarlıkların izlerini taşıyan bir açık hava müzesidir.
Anavarza Efsanesi
Efsaneye göre Anavarza kralının dünyalar güzeli, akıllı ve zarif bir kızı vardır. Zaman geçtikçe bu prenses, komşu krallık Sis’in yakışıklı prensine gönlünü kaptırır. Ancak aşk masalı burada gölgelenir, çünkü bir diğer komşu krallık olan Misis’in prensi de aynı prensese âşıktır. Bu aşk üçgeni krallıklar arası gerilimi artırırken, iki prens de Anavarza kralının kapısını çalar. Kral, kızını kime vereceğini bilemez; hem siyasî hem de duygusal bir çıkmazdadır. Sonunda şu kararı verir: Bu kararla birlikte, iki prens de su yolunu getirmek için gece gündüz demeden çalışır. Prenses ise yüreğinde tek bir dilek taşır: Sis prensi kazansın… Fakat kader farklı bir yol çizer. Misis prensi, Anavarza’ya suyu önce getirir. Böylece kral, sözünü tutar ve kızını Misis prensine vermeye karar verir. Bu kararı duyan prensesin dünyası başına yıkılır. Sevdiği adama kavuşamamanın acısıyla Anavarza Kalesi’nin zirvesine çıkar ve kendini uçurumlardan aşağı bırakır. Aşkı, onuru ve hüznü; sonsuza kadar Anavarza’nın taşlarına kazınır.
Anavarza Kalesi Şahmeran Hikayesi
Anavarza Kalesi'nin yakınında yer alan ve “Şahmaran Kalesi” olarak da bilinen Yılan Kalesi, bu efsanenin merkezindedir. Efsaneye göre, yarı yılan yarı kadın olan Şahmaran, bilgeliği ve iyiliğiyle tanınır. Ancak ihanet edilerek yerinden edilir, öldürülür ve gözleri çıkarılarak şifa için kullanılır. Şahmaran kuyusu nerededir? sorusunun yanıtı da yine bu bölgededir. Anavarza Kalesi ve çevresi, bu mitolojik figürle anılmaya devam etmektedir.
Şahmeran Kimdir?
Şahmeran, halk anlatılarında yarı kadın yarı yılan olarak tasvir edilen, bilgeliğin ve iyiliğin simgesi olan efsanevi bir varlıktır. Anadolu’nun dört bir yanında farklı versiyonlarla anlatılan Şahmeran hikâyesi, Anavarza Kalesi’nin eteklerinde farklı bir anlam kazanır. Rivayetlere göre Şahmeran, Anavarza Kalesi’nin altındaki gizli mağaralarda yaşamış ve ölümlü gözlerden uzak bir hayat sürmüştür. Kalenin altında yer aldığı söylenen tüneller, kuyu benzeri geçitler ve doğal mağaralar, halk arasında Şahmeran’ın saklandığı kutsal yerler olarak kabul edilir. Bölge halkı, Şahmeran’ın bu topraklarda yaşadığına, bilgeliğini mağaralara nakşettiğine ve hâlâ kalenin taşlarında iz bıraktığına inanır. Bu anlatılar, Anavarza Kalesi’ni sadece bir tarihi yapı değil, aynı zamanda bir inanç merkezi hâline getirir. Binlerce yıldır ayakta duran kalenin etrafında anlatılan Şahmeran efsanesi, kaleyi ziyaret eden pek çok kişinin ilgisini çekmekte, özellikle kültürel turizmi ve efsane temelli gezileri tercih eden ziyaretçilerin uğrak noktalarından biri olmaktadır. Kimi anlatımlara göre, gün batımında kalenin belirli bir noktasında Şahmeran’ın gölgesi görülebilir, bu da ziyaretçilerin efsanenin gerçekliğine olan inancını daha da artırır. Anavarza Kalesi’nin derinliklerinde geçtiği düşünülen bu hikâye, tarih ve mitolojinin iç içe geçtiği güçlü bir anlatıdır. Şahmeran’ın bilgelikle örülmüş dünyası ile kalenin taşlara kazınmış tarihi, Anavarza’yı sadece Adana’nın değil, tüm Anadolu’nun en gizemli ve mistik alanlarından biri yapmaktadır. Bu yönüyle Anavarza Kalesi, hem tarih severlerin hem de efsane tutkunlarının mutlaka görmesi gereken kültürel bir miras olarak öne çıkar.
Anavarza Kalesi Nerede?
Anavarza Kalesi, Adana’nın Kozan ilçesine bağlı Dilekkaya köyü sınırları içerisinde, Ceyhan-Kozan yolu üzerinde yer almaktadır. Adana şehir merkezine yaklaşık 70 kilometre mesafede bulunan bu tarihi yapı, Çukurova Ovası’na hakim 200 metrelik dev bir kaya kütlesinin üzerine inşa edilmiştir. Kozan’dan araçla Dilekkaya’ya ulaşıp ardından yürüyerek kaleye tırmanmak mümkündür.
Anavarza Kalesi'nde Hazine Bulundu mu?
Bölgedeki kazılarda ortaya çıkan mozaikler, antik yollar, stadyum ve hamam kalıntıları, Anavarza’nın yalnızca askeri değil, sosyal ve kültürel açıdan da önemli bir merkez olduğunu gösteriyor. Her ne kadar söylencelerde kale içinde saklı hazinelerden söz edilse de bugüne dek böyle bir hazineye ulaşılmış değil. Ancak, Anavarza Antik Kenti'nde bulunan Thetys mozaiği ve 3 kemerli zafer takı, adeta geçmişin değerli miraslarıdır.
Anavarza Kalesi Ne Zaman Yapıldı?
Kale, 11. yüzyılda Kilikyalılar tarafından inşa edilmiştir. Ancak, çevresindeki Anavarza Antik Kenti’nin tarihi M.Ö. 1. yüzyıla, hatta Hititler dönemine kadar uzanır. Roma, Bizans, Ermeni, Abbasi ve Osmanlı dönemlerinden izler taşıyan kale, tarih boyunca onlarca medeniyetin izini barındırmaktadır.
Anavarza Kalesi'ne Nasıl Çıkılır?
Kozan’dan Dilekkaya köyüne ulaştıktan sonra kaleye varmak için yaklaşık 40 dakikalık dik bir yürüyüş gerekmektedir. Bu nedenle rahat yürüyüş ayakkabıları ve hafif kıyafetler önerilir. Kaleye çıkış zorlu olsa da, zirveye ulaştığınızda göreceğiniz Çukurova Ovası’nın büyüleyici manzarası tüm yorgunluğunuzu alacaktır.
Anavarza Kalesi Giriş Ücreti ?
Kale ve Antik Kent’e giriş ücretsizdir.
Anavarza Kalesi Ziyaret Saatleri
Antik kent, haftanın her günü ziyarete açıktır. Açılış saati 08.00, kapanış saati ise 17.00’dır.
Anavarza Kalesini Kim Yaptı?
Kale, 11. yüzyılda Kilikyalılar tarafından inşa edilse de, sonrasında Bizanslılar, Ermeniler, Abbâsîler ve Osmanlılar tarafından kullanılmış ve çeşitli eklemelerle büyütülmüştür. Kozan'da hangi medeniyetler yaşamıştır? sorusunun cevabı da burada yatar: Kilikya Ermeni Krallığı, Bizans İmparatorluğu, Roma, Osmanlı ve Moğol etkileri, Anavarza'nın her taşında hissedilir.
Anavarza ve Yılan Kalesi Aynı mı?
Hayır, Anavarza Kalesi ve Yılan Kalesi aynı değildir. Ancak coğrafi olarak yakın olmaları ve ikisinin de Adana’nın mitolojik belleğinde yer edinmiş yapılar olması, zaman zaman bu iki kaleyi halk arasında birbirine karıştırılmasına neden olur. Yılan Kalesi'nin hikayesi nedir? diye soranlar, Şahmaran ve yılanların sütle beslendiği söylencelere ulaşır. Yılan Kalesi, Ceyhan ilçesi sınırlarında yer alırken; Anavarza Kalesi, Kozan’dadır.
Anavarza Anlamı Nedir?
Anavarza, Farsça kökenli bir kelime olan “Na-barza”dan türetilmiştir. Bu kelimenin anlamı “yenilmez”dir. Kentin Roma dönemindeki adı ise “Anazarbus” ya da “Anabarsuz” olarak geçer. Gerçekten de 200 metre yüksekliğindeki dev kaya üzerine kurulu kale, bu “yenilmezlik” sıfatını fazlasıyla hak eder.
Anavarza Kalesi Hakkında Bilmeniz Gereken 10 Etkileyici Gerçek
- 1. Kalenin Kökeni 11. Yüzyıla Uzanıyor
Anavarza Kalesi’nin kökeni 11. yüzyıla kadar dayanıyor. Ortaçağ döneminde dört kapısı bulunan kaleden günümüze ulaşan yapılar, tarihe meydan okuyan bir direncin simgesi niteliğinde.
- 2. “Yenilmez” Anlamına Gelen Bir İsim
Kale, tarihsel kaynaklarda “Anazarbus” ya da “Anabarsuz” isimleriyle geçiyor. Eski Farsça’da “Na-barza” yani “Yenilmez” anlamına gelen ismiyle de bilinen bu kale, 200 metre yüksekliğindeki devasa bir kaya kütlesinin üzerine inşa edilerek adeta bu unvanını hak ettiğini gösteriyor.
- 3. UNESCO Kalıcı Liste İçin Aday
2014 yılında UNESCO Geçici Miras Listesi’ne giren kale, devam eden restorasyon çalışmalarıyla birlikte kalıcı miras listesine dahil edilmeyi hedefliyor.
- 4. İçinde Yaşanmışlık Dolu İzler Saklı
Kalenin 10 metreyi aşan surları arasında kilise, sarnıç, anıt mezar gibi yapılar yer alıyor. Bu izler, kale içindeki yaşam kültürüne dair önemli bilgiler sunuyor.
- 5. Farklı Medeniyetlere Ev Sahipliği Yaptı
Anavarza, sadece bir kale değil; Kilikyalılar, Bizanslılar, Ermeniler, Abbasiler ve Osmanlılar gibi pek çok farklı medeniyete ev sahipliği yapmış bir tarih sahnesi.
- 6. Antik Kent ile Yan Yana
Kale, eteğinde yer alan Anavarza Antik Kenti ile birlikte değerlendirildiğinde, diğer kalelerden farklı olarak yalnızca bir savunma yapısı değil; aynı zamanda bir uygarlık merkezi olma özelliği taşıyor.
- 7. Spor ve Sanatın İzleri
Kazılarda ortaya çıkan stadyum ve tiyatro kalıntıları, dönemin halkının sanata ve spora verdiği önemi net biçimde gözler önüne seriyor.
- 8. Sütunlu Yol ve Mozaikli Havuzlar
Anavarza Antik Kenti’nin kalbinde yer alan mozaik tabanlı havuzlar ve sütunlu yol, ince işçilikleriyle dikkat çekiyor. 11. yüzyıldan günümüze ulaşan bu yapılar, estetik anlayışın derinliğini sergiliyor.
- 9. Zafer Takı ve Arapça Kitabe
Kaledeki zafer takı niteliğindeki kapılardan birinin 3. ve 6. yüzyıllar arasında inşa edildiği düşünülüyor. Ayrıca batı kapısında bulunan Arapça kitabe, Abbasiler dönemine ait izler taşıyor.
- 10. Antik Yolda İhtişamın İzleri
Anavarza Antik Kenti’ni boydan boya geçen 32 metre genişliğinde ve 700 metre uzunluğundaki yol, bölgenin lüks ve ihtişamlı şehir planlamasının bir örneği olarak karşımıza çıkıyor.
