Ramazan Bayramı öncesi kimi otel rezervasyonuyla uğraşırken kim de memleketinde büyüklerini görmek için uygun fiyatlı otobüs bileti bulma telaşında. Ancak, bazı otobüs firmaları bu dönemi fırsata çevirerek, arife gününden bir gün önce bilet fiyatlarına yüzde 25 oranında zam yaptı. Özellikle tatil beldeleri gibi popüler destinasyonlarda fiyat artışları dikkat çekiyor. Örneğin, İzmir- İstanbul, İzmir- Çanakkale, İzmir- Konya arasındaki biletler bir gün içinde yüksek fiyatlarla satılmaya başlandı. Vatandaşlar, bu artışlara tepki göstererek bayram fırsatçılığına dikkat çekti.
Bir günde 4’te 1 arttı
Otobüs firmalarının fiyatını en fazla arttırdığı rotalar arasında İzmir, Aydın, Çanakkale, İstanbul, Antalya gibi bölgeler geliyor. Örneğin İzmir-İstanbul otobüs bileti bayram haftasındaki son perşembe günü 849 TL'den satılırken aynı bilet bir gün sonra 1100 TL'den satışa çıktı. Böylece Perşembe günü 680 TL olan İzmir- Çanakkale otobüsünün fiyatı 1 gün sonra 900 TL’ye çıkıyor. Yine İzmir- Bursa arası otobüs biletleri 27 Mart Perşembe günü 450 TL'den satışa çıkarken bu fiyat 28 Mart Cuma günü 610 TL'ye yükseliyor. İstanbul-Ankara arası bir bilet perşembe günü 700 TL'den satılırken bu fiyat ertesi gün bir gecede 830 TL'ye yükseliyor, İzmir-Trabzon arası bilet fiyatı ise bir gecede 1600 TL'den 1879 liraya çıkıyor. Bu hesapla 4 kişilik bir ailenin bayram için İzmir’den 345 kilometre uzaklıktaki Çanakkale’ye gidip dönmesi için toplam 7200 lirayı bilete ödemesi gerekiyor. Bu ise asgari ücretin üçte birine denk geliyor.
‘Fırsatçılığa çevriliyor’
Tüm dünyada benzin fiyatlarında bir düşüş olduğunu vurgulayan Ekonomist Prof. Dr. Hüsnü Erkan, “Bu düşüşe paralel olarak bir artışın değil daha makul fiyatların olması ya da en azından yerinde kalması beklenir. Bu yüksek artışın olması fırsatçılığa giriyor. Ramazan bitiminde ya da Ramazan sürecinde aileleriyle görüşmek isteyen insanların olacağından daha hareketli geçeceğini düşünerek şirketler bunu fırsata çevirmek istiyorlar. Belirsizlik ortamında insanlar önünü göremeyince fazladan zam yaparak o belirsizliği kısmen telafi etmeye çalışıyorlar ama bunun da bir sınırı olması gerekir. Dolayısıyla her fırsatta tüketicinin sırtına binmek olduğu gibi tüketiciye yansıtmak doğru bir yaklaşım değil. Bu da işte fiyatların oynadığı bir ortamda maalesef bu tür durumlarla karşılaşılabiliyor” dedi.
‘Vatandaşa eziyet olacak’
Uçak fiyatlarıyla otobüs fiyatlarının karşılaştırıldığını aktaran Prof. Dr. Erkan, “Uçak fiyatlarını bile geçen bir fiyat politikasıyla karşı karşıyayız. Ülke içinde vatandaşımız uçakla gidemediği yerde otobüsü tercih etmesi ve daha uygun olması gerekirken aradaki orantının bozulmaması gerekiyor. Fiyatlar içindeki kayma durumu yaşanıyor. Sürekli zam yaparak o aradaki orantıyı sürekli bozuyorlar. Fiyatlar yükselirken hepsi aynı oranda yükselmiyor. Bazı ürünlere daha kolay zam yapılması onların daha çok yükselmesine yol açıyor. Otobüs bileti fiyatları da o yüzden gereğinden fazla yükselmiş durumda. Bu durumun sonucunda vatandaşa bayram eziyet olacak. İnsanlar köyüne, memleketine bile gitmekte zorlanacak” diye konuştu.
‘Keyfi fiyat uyguluyorlar’
Yani yüksek enflasyon ortamında bu tür zamların kaçınılmaz olduğunun altını çizen Hüsnü Erkan, “Keyfilik devreye giriyor. Bu keyfi uygulama tüm ülkeye yayıldı. Sadece fiyatlar düzeyinde ve ekonomide değil ki. Her alandaki keyfilik yaygınlaştı. Her alanda keyfiliğin yaygınlaşması bir toplumun çürümesidir. Keyfiliği önlenecek olan sistem kurmaktır. Sistemleri yıkarsanız o zaman keyfilik egemen olan toplum çürür. Mesela fiyat artışları konusunda makul bir dönemde enflasyon bu kadar olmasa ya da ülkede bu kadar keyfilik olmasa insan vicdanını rahatsız etmeyecek bir zam olabilir. Ama keyfiliğin yaygın olduğu bir ortamda insan vicdanını rahatsız edecek oranlarda zam yapılabiliyor. Fırsatçılığı her alanda yaşıyoruz. Kuralların geçerli olduğu bir düzen kurmak zorundayız. Aksi takdirde biz bunları daha çok yaşayacağız” sözlerine yer verdi.
‘Bayram sonrası düşer’
Otobüs fiyatlarına 200 TL gibi bir zam geldiğini belirten İzmir Ticaret Odası (İZTO) Yolcu Taşımacılığı Komite Başkanı Ahmet Peköz, “Zamlar şu an için geçerli değil, mart ayının 20’sinde geçerli olacak. Bayramdan dolayı gelen bir zam var. Bayram için yüzde 10’luk bir zam geldi. Bayramdan sonra bu fiyatlar tekrar düşer. Bayram için şu an da çok yoğun bir talep var ama vatandaşlar biletlerini hep internetten alıyor. Hâlbuki yolcular internetten alacaklarına gelip bizlerden bileti alsalar, biz yüzde 10 indirim yapabiliriz. Örneğin 1600 lira fiyat konulan bir bileti 1450 liraya verebiliriz. Fakat yolcu da, oturduğu yerde kolaylık oluyor diye internetten alıyor” dedi.
