O, çocuk kitaplarıyla büyüklere ders veren bir yazardı. Ama sadece yazdıkları değil, yaşadıkları da olay oldu. “Bir Şeftali Bin Şeftali”nin yazarı Samed Behrengi kimdir?
Samed Behrengi kimdir?
Samed Behrengi, 24 Haziran 1939’da Güney Azerbaycan’ın kalbi sayılan Tebriz’de dünyaya geldi. Azerbaycan Türkü olan Behrengi, kısa ömrüne rağmen büyük izler bırakan, derin anlamlar taşıyan çocuk hikâyeleriyle tanınan bir öğretmen, yazar ve halk masalları derleyicisiydi. Babasının adı İzzet, annesinin adı ise Sara’ydı.
Behrengi, öğretmen okulunda aldığı eğitimin ardından İran’ın kırsal bölgelerindeki köy okullarında öğretmenlik yaptı. Sadece sınıf içinde değil, yazılarıyla da çocuklara ve halkına yaşamı anlatmayı görev bildi. İran’ın dört bir yanını dolaşarak Fars ve Azerbaycan halk kültürü üzerine araştırmalar yaptı; halkın belleğinde yaşayan masalları, efsaneleri derleyip yeniden kaleme aldı. Bu masalları yalnızca çocuklara yönelik değil, aynı zamanda toplumun bilinçlenmesine katkı sağlayacak eleştirel metinler olarak da kurguladı.
Behrengi'nin kaleme aldığı hikâyeler, görünürde çocuklara hitap etse de, derinlerinde adalet, eşitlik, sorgulama ve direnme temalarını işler. Özellikle "Küçük Kara Balık" adlı eseri, sadece bir çocuk masalı değil, aynı zamanda baskıcı rejimlere karşı güçlü bir metafordur.
Şüpheli Ölümü
Samed Behrengi, 31 Ağustos 1967'de henüz 28 yaşındayken Aras Nehri’nde hayatını kaybetti. Resmi açıklamalarda "yüzme sırasında boğulduğu" söylense de, halkın büyük bir bölümü bu iddiaya inanmadı. Çünkü Behrengi, eserlerinde Şah rejimini eleştiriyor, halkı baskı ve haksızlıklara karşı uyandırmaya çalışıyordu. Bu nedenle suikasta kurban gitmiş olabileceği düşüncesi, yıllardır canlılığını koruyor.
Eserleri
Behrengi’nin eserleri sadece İran’da değil, dünya genelinde yankı uyandırdı; birçok dile çevrildi. En bilinen yapıtları arasında şunlar yer alır:
- Küçük Kara Balık
- Bir Şeftali Bin Şeftali
- Bir Vardı Bir Yoktu
- Yıldız ve Konuşan Bebek
- Yıldız’ın Kargaları / Ulduz ve Kargalar
- Pancarcı Çocuk
- Kel Güvercinci
- Püsküllü Deve
- Bir Günlük Düş ve Gerçek
- Sevgi Masalı
- Bir Aşk Masalı
- Ah Masalı
- İnatçı Kediler
- Beyaz Diş
- Köroğlu Geliyor
