Birçok insan, günlük hayatta kullandığı telefonlar, bilgisayarlar ve internetin gizliliği hakkında ne kadar bilgi sahibi? Casus yazılımlar, kullanıcıların farkında olmadan cihazlarına yerleşerek özel bilgilerini çalabiliyor. Peki, Casus yazılım nedir? Casus yazılımlardan korunma yöntemleri nelerdir?
Casus yazılım nedir?
Casus yazılım ya da spyware, zararlı yazılım (malware) türlerinden biridir ve genellikle kullanıcıların bilgisayarlarına gizlice yüklenerek kişisel verileri toplar. Bu yazılımlar, kullanıcıların farkında olmadan önemli bilgileri çalarak kötü niyetli kişilere iletebilir. Casus yazılımlar, internet kullanıcıları tarafından çoğunlukla farkında olmadan sistemlere sızar.
Birçok istatistik, casus yazılımların yaygınlığını gözler önüne sermektedir. Örneğin, geniş bant bağlantısı olan bilgisayarların neredeyse %90'ında casus yazılımların bulunduğu tahmin edilmektedir. Ayrıca, casus yazılımlar tüm Windows uygulama çökmelerinin üçte birine sebep olmaktadır.
Casus yazılımlar, kullanıcıların bilgisayarlarına gizlice bulaşarak verilerini toplayan ve bu verileri kötü niyetli kişilere ileten yazılımlar olarak tanımlanabilir. Çoğunlukla, kullanıcılar casus yazılımların yükleneceğini bilmeden onay verirler. Birçok program, kullanıcı lisans anlaşmalarının karmaşıklığı nedeniyle kullanıcının haberi olmadan bu yazılımları yükler.
Casus yazılımlar, virüs ve solucanlardan farklıdır çünkü bulaştıktan sonra kendi kendine yayılmak yerine yalnızca gizlice çalışarak bilgi toplar. Bu bilgiler arasında kredi kartı numaraları veya kişisel veriler de olabilir. Ticari firmalar, kullanıcıların internet üzerindeki alışkanlıklarını izlemek amacıyla da casus yazılımlar kullanabilir.
Casus yazılımların yayılmasını engellemek için bilgisayarın sürekli güncel tutulması, şüpheli programların indirilmemesi ve güncel casus yazılım engelleyici yazılımlarının kullanılması gereklidir. Ancak, çoğu zaman kullanıcılar, sadece virüs koruma yazılımlarının yeterli olduğunu düşünürler. Oysa, casus yazılımlara karşı etkili korunma sağlamak için ayrı bir casus yazılım engelleyici yazılımına ihtiyaç vardır.
Casus yazılımlardan korunma yöntemleri nelerdir?
Birçok kişi, casus yazılım tuzaklarına düşebileceğini fark etmeyebilir. Örneğin, yasal bir siteden alışveriş yaparken farkında olmadan casus yazılımlar yüklenebilir ve kişisel bilgileriniz üçüncü kişilere iletilebilir. Casus yazılımlar bazen sisteminizi yavaşlatabilir, gizli bilgilerinizi çalabilir ve bilgisayarınızın güvenliğini tehlikeye atabilir.
Casus yazılımlar, genellikle bilgisayarınıza farkında olmadan yüklenen yazılımlardır ve sisteminizde çok sayıda farklı dosya bırakabilirler. Bu yazılımlar, gizlice çalışarak kişisel bilgilerinizi toplar ve bunları dışarıya iletebilir. Bazı casus yazılımlar, ek yazılımlar yükleyerek ağ kaynaklarını kullanır ve bu yazılımların silinmesi zor olabilir.
Casus yazılım türleri arasında reklam yazılımları (adware), internet bağlantılarını başka adreslere yönlendiren dialer'lar, uzaktan yönetim araçları, şifre kırıcılar ve tuş kaydediciler (keyloggers) yer alır. Bu yazılımlar, genellikle kullanıcı bilgilerini çalmak veya kullanıcıyı izlemenin amacıyla çalışır.
Çoğu bilgisayar kullanıcısı, casus yazılımların varlığından habersizdir. IDC'ye göre, bilgisayarların %67'sinde bir tür casus yazılım bulunmaktadır ve genellikle birden fazla casus yazılım aynı sistemde bulunur. Casus yazılımlar, finansal kazanç amacıyla hızla yayılmakta ve bilgisayarların kontrolünü ele geçirerek hem evde hem de işyerlerinde büyük zararlar yaratabilmektedir.
Casus yazılımlardan korunmak için şu ipuçlarına dikkat edilmelidir:
- İşletim sistemi ve internet tarayıcınızın güncel olduğundan emin olun.
- Donanımsal veya yazılımsal bir güvenlik duvarı kullanın.
- Düzenli olarak antivirüs ve casus yazılım koruma yazılımlarını güncelleyin.
- Kullanıcı sözleşmelerini dikkatle okuyun ve şüpheli yazılımlar yüklemeyin.
- E-posta bağlantılarına yalnızca güvenilir göndericilerden tıklayın.
- Yüksek riskli web sitelerinden, özellikle pornografi ve kumar sitelerinden kaçının.
