Çay, kahveye kıyasla çevre dostu bir içecek mi? Türkiye’de bir ilk olan bilimsel çalışma, çayın karbon ayak izini detaylı bir şekilde ortaya koydu. Araştırma sonuçlarına göre, çay üretimi ve tüketimi kahve ve gazlı içeceklere göre çok daha düşük çevresel etkiye sahip.
Doğru Demleme ile Karbon Ayak İzini Daha da Azaltabilirsiniz
İzmir Ekonomi Üniversitesi (İEÜ) Öğretim Üyesi Prof. Dr. Görkem Üçtuğ ve ekibi, Türkiye’de bir ilke imza atarak çayın karbon ayak izini hesapladı. Yapılan araştırmaya göre çayın; üretim, tedarik ve paketleme süreçleri değerlendirildiğinde, kahveye kıyasla yaklaşık 30 kat, gazlı içeceklere göre ise 12 kat daha çevre dostu olduğu belirlendi. Kişi başına çay tüketiminde dünya lideri olan Türkiye’de, doğru demleme yöntemleri ile çayın çevresel etkisinin daha da azaltılabileceğine dikkat çeken Prof. Dr. Üçtuğ, bu konuda bilinçli hareket edilmesi gerektiğini vurguladı.
Prof. Dr. Üçtuğ’un da yer aldığı çalışma, Kadir Has Üniversitesi’nden Prof. Dr. Volkan Ediger’in yürütücülüğünde, TÜBİTAK destekli bir proje kapsamında gerçekleştirildi. Araştırmada, İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Dokuz Eylül Üniversitesi ve Adana Alparslan Türkeş Bilim ve Teknoloji Üniversitesi’nden akademisyenler de görev aldı.
Çayın Çevresel Etkisi Bilimsel Olarak Kanıtlandı
Prof. Dr. Üçtuğ, uluslararası bir bilimsel dergide yayımlanan çalışmalarıyla ilgili detayları paylaşarak, Türkiye özelinde yapılan araştırmada yaşam döngüsü değerlendirme yöntemini kullandıklarını belirtti. Çalışma kapsamında Adana’da faaliyet gösteren bir çay üreticisinin verilerinden yararlanıldı. Çayın tarlada yetiştirilmesinden nakliyesine, fabrikada işlenmesinden paketlenmesine, tüketiciye ulaşmasından demlenmesine ve posasının bertaraf edilmesine kadar tüm aşamalar değerlendirildi.
Daha önce kahve ve gazlı içeceklerin karbon ayak izi üzerine araştırmalar bulunduğunu ancak çay ile ilgili kapsamlı bir incelemenin ilk kez kendileri tarafından yapıldığını vurgulayan Üçtuğ, ortaya çıkan verilerin çayın çevre üzerindeki etkisinin çok daha düşük olduğunu gösterdiğini ifade etti. Araştırmaya göre 330 ml’lik bir kutu gazlı içeceğin karbon ayak izi yaklaşık 0,17 kg karbondioksit eş değerinde bulunurken, çay için bu değer yalnızca 0,014 kg olarak ölçüldü. Kahve için ise karbon ayak izi 0,40 kg seviyesine ulaşıyor. Üçtuğ, kahve ve gazlı içeceklerin çevresel etkisinin çaya oranla çok daha yüksek olmasının, kahvenin yurt dışından ithal edilmesi ve işlenme sürecindeki farklılıklar ile gazlı içeceklerin endüstriyel üretim süreçlerine bağlı olduğunu belirtti.
Çayın Karbon Ayak İzini Daha da Azaltmak Mümkün
Demleme yöntemlerinin çayın çevresel etkisini doğrudan etkilediğini belirten Prof. Dr. Üçtuğ, çevre dostu tüketim için şu önerilerde bulundu:
- Elektrikli Aletlerle Demleme: Çayı gazlı ocakta demlemek yerine elektrikli çay makineleri kullanarak enerji tüketimini düşürmek mümkün.
- Çay Posasını Değerlendirme: Çay posasının çöpe atılmak yerine kompost olarak kullanılması, organik gübre elde etmek açısından faydalı olabilir.
Bu basit ancak etkili adımlarla, Türkiye’nin en çok tüketilen içeceği olan çayın çevresel etkisini daha da azaltmak mümkün.
