Dünya’nın güneş etrafında döndüğünü düşündüyseniz, tarih kitaplarındaki ilk cesur adımı atan bilim insanını öğrenmeye hazır mısınız? Peki, Dünya’nın güneş çevresinde döndüğünü tahmin eden ilk kişi kimdir?
Dünya’nın güneş çevresinde döndüğünü tahmin eden ilk kişi kimdir?
Dünya'nın Güneş etrafında döndüğünü ilk öne süren kişi, MÖ 310 civarında doğmuş olan Samoslu Aristarkos'tur. Bu gerçeği dünyaya kabul ettiren kişi ise ünlü Rönesans gökbilimcisi Kopernik olmuştur. Ancak Aristarkos, Kopernik'ten 1800 yıl önce, Dünya ve gezegenlerin Güneş etrafında döndüğünü açıklamıştı. Ayrıca, Dünya, Ay ve Güneş'in birbirlerine göre büyüklük ve uzaklıklarını da hesaplamıştır. Gökyüzünün küresel bir kubbe değil, geniş bir evren olduğunu savunduğunda ise çağdaşlarından pek ilgi görmemiştir.
Aristarkos, gökbilimci olmaktan ziyade matematikçi olarak tanınırdı. Romalı mimar Vitruvius, onun İskenderiye'de eğitim aldığı ve bilimin birçok alanında derin bilgiye sahip olduğu konusunda notlar bırakmıştır. Aristarkos'un çalışmalarını yalnızca başka bilim insanlarının yorumları aracılığıyla öğrenebilmekteyiz. Gezegenlerin Güneş etrafında döndüğüne dair teorisinin varlığı, Arşimet'in ona karşı çıktığı bir yazı sayesinde bilinir. Bu teoriyi tüm dünyaya kabul ettiren Kopernik, 1514 yılında yayımladığı "Göklerdeki Kürelerin Dönüşüne Dair" adlı eserinde Aristarkos'a övgüde bulunmuş, ancak kitabın Yunanlı bilim insanlarıyla ilgili kısımları yayımlandığında çıkarılmıştır.
Samoslu Aristarkos kimdir?
Samoslu Aristarkos, MÖ 310-MÖ 230 yılları arasında yaşamış olan eski Yunanlı bir gökbilimci ve matematikçidir. En çok, Dünya’nın Güneş etrafında döndüğü fikrini ilk öneren bilim insanı olarak tanınır. Aristarkos, bu fikirle, dönemin egemen görüşü olan Dünya'nın evrenin merkezi olduğu inancına karşı çıkmıştır. Bununla birlikte, Aristarkos’un önerdiği heliosentrik (Güneş merkezli) modelin kabul görmesi çok uzun zaman almış, ancak daha sonra 16. yüzyılda Nicolaus Kopernik tarafından yeniden benimsenip geliştirilecektir.
Aristarkos ayrıca gezegenlerin büyüklükleri ve uzaklıkları hakkında da hesaplamalar yapmış, Dünya'nın Güneş'e ve Ay’a olan uzaklıklarıyla ilgili ilk tahminleri yapmıştır. Gökyüzünün bir kubbe değil, sonsuz bir evren olduğunu da öne sürmüştür. Ancak o dönemin bilim camiası, Aristarkos'un bu fikirlerine büyük bir ilgi gösterememiştir. Aristarkos'un çalışmalarına dair elimizde fazla belge bulunmamakta; çoğunlukla diğer bilim insanlarının yapmış olduğu yorumlar yoluyla onun keşiflerinden haberdar olabiliyoruz.
Aristarkos'un heliosentrik modeline karşı çıkanlar arasında ünlü matematikçi Arşimet de bulunmaktadır. Ancak, Aristarkos'un fikirleri zamanla önem kazanmış ve modern astronominin temellerinin atılmasında önemli bir rol oynamıştır.
