Tarihin izlerini keşfetmek isteyenler için Efes Selçuk’a yalnızca 14 kilometre mesafede bulunan Yatık Kale, binlerce yıllık geçmişiyle büyüleyici bir atmosfere sahip. Helenistik Dönem’in önemli yapıları arasında yer alan Belevi Mozolesi, devasa kaya blokları üzerine inşa edilmiş etkileyici mimarisiyle dikkat çekiyor
Belevi Mozolesi (Yatık Kale) – Selçuk
Belevi Mozolesi, diğer adıyla Yatık Kale, Helenistik Dönem'e ait önemli bir anıt mezardır. İzmir'in Selçuk ilçesine bağlı Belevi beldesinde yer alan bu yapı, Efes'e yaklaşık 14 kilometre uzaklıktadır. Günümüzde, bulunduğu bölgenin adıyla Belevi Anıt Mezarı olarak anılmaktadır.
İlk olarak, Belevi Mozolesi MÖ 301 yılında Efes Kralı Lysimachos tarafından kendi mezarı olarak inşa ettirilmiştir. Lysimachos, Büyük İskender'in komutanlarından biri olup, İpsos Muharebesi sonrası Efes'i ele geçirerek burayı başkent ilan etmiştir. Ancak kader, Lysimachos'un buraya gömülmesine izin vermedi. MÖ 281 yılında Korupedyon Muharebesi’nde Seleukos İmparatorluğu'nun kurucusu I. Seleukos Nicator tarafından yenilerek öldürülmüştür. Böylece Efes ve çevresi Seleukosların eline geçerken, Lysimachos'un hanedanlığı da sona ermiştir.
Anıt mezar bir süre boş kaldıktan sonra, Selevkos hükümdarlarından II. Antiochos Theos tarafından kendisi için kullanılmıştır. MÖ 286 yılında doğan ve MÖ 261 yılında babası I. Antiochos’un yerine tahta geçen II. Antiochos Theos, MÖ 246 yılında Efes'te hayatını kaybetmiş ve Belevi Anıt Mezarı'na defnedilmiştir.
Mimari Yapısı
Belevi Mozolesi'nin tasarımında, Halikarnas Mozolesi'nden büyük ölçüde ilham alındığı görülmektedir. Yapının temel bölümü, 29x29 metre ölçülerinde kare şeklinde dev bir kaya kütlesinden oyularak oluşturulmuştur. Bu temel 10 metre yüksekliğe ulaşmaktadır ve mermer plakalarla kaplanmıştır. Güney tarafında ise bir defin odası yer almakta olup, burada bulunan lahit günümüzde Selçuk Müzesi'nde sergilenmektedir.
Mozolenin üst bölümü, toplamda 28 sütunla çevrili ikinci bir kattan oluşuyordu. Dor düzenindeki bu kat da yaklaşık 10 metre yüksekliğe sahiptir. Yapının çatısının ise piramit şeklinde olduğu ve en tepesinde mezarın sahibini simgeleyen bir heykelin bulunduğu düşünülmektedir.
Mozolenin kalıntılarından günümüze ulaşan bazı eserler, Selçuk Müzesi'nde ve İzmir Arkeoloji Müzesi'nde sergilenmektedir. Bu eserler arasında griffin figürleri, kentaur temalı kabartmalar ve çeşitli süsleme parçaları bulunmaktadır.
Belevi Mozolesi, Anadolu’daki en büyük Helenistik dönem anıt mezarlarından biri olarak öne çıkmakta ve tarih severler için önemli bir keşif noktası olmaya devam etmektedir.
