Balıkesir’in Ayvalık ilçesi açıklarında, "Türk Batık Envanteri Projesi: Mavi Miras" kapsamında 1500 yıllık bir ticaret gemisi batığı bulundu. Uzmanlar, bu keşfin "Ege ve Akdeniz’de bugüne kadar tespit edilen en büyük tabak batığı" olduğunu belirtti. Batıkta, müze açabilecek kadar zengin bir koleksiyon olan yaklaşık 10 bin seramik tabak bulunduğu açıklandı.
Tarihi Gemi Kuzey Afrika ya da Kıbrıs’tan Geliyor Olabilir
Dokuz Eylül Üniversitesi Sualtı Kültür Mirası ve Denizcilik Tarihi Merkezi Müdürü Doç. Dr. Harun Özdaş, batığın ilk incelemelere göre Kuzey Afrika veya Kıbrıs’tan İstanbul’a doğru yola çıktığını düşündüklerini söyledi. Gemi, Ayvalık açıklarında muhtemelen bir fırtına sırasında battı.
SUDEMER ekibi, Türk bilim insanları tarafından geliştirilen robotik sualtı araçlarını kullanarak Ayvalık’ın 2,5 mil açıklarında, 43 metre derinlikteki batığı tespit etti. Gemi, milattan sonra 5. yüzyıl sonlarına tarihleniyor ve yaklaşık 15 metre uzunluğunda, 9 metre genişliğinde.
Büyük Bir Koleksiyon ve Müzeye Dönüştürülebilir Potansiyel
Batığın Ege ve Akdeniz kıyılarındaki seramik tabak ticaretini belgelediğini belirten Özdaş, şu ana kadar bu ölçekte bir batığın bulunmadığını ifade etti. Yükün, her biri 15-20’lik gruplar halinde kümelenmiş seramik tabaklardan oluştuğunu vurguladı. Ayrıca, geminin yükü arasında az miktarda amforanın da yer aldığı kaydedildi.
Özdaş, şunları ekledi:
"30 yıldır Türk denizlerinde yaptığımız çalışmalarda böyle büyük zenginliğe ulaşmak, bizim için büyük mutluluk kaynağı oluşturdu. Geminin ana kargosunu tabaklar oluşturuyormuş. Fotogrametrik çalışmalar bize yüzeyde 10 bin tane tabak olduğunu gösterdi. Bu batıklar bizim için büyük önem arz ediyor. Bu batığın en büyük özelliklerinden bir tanesi bugüne kadar dokunulmamış olması, el değmemiş bir batık korunmuş. Çeşitlilik ve buluntu adeti açısından baktığınızda çok büyük koleksiyonu barındırmakta. Konu Kültür ve Turizm Bakanlığı ile paylaşıldı. 2025 yılında ayrı çalışma yapılması mümkün gibi görünüyor. Yani müze açacak sayıda buluntuya ulaştık."
SUDEMER’in, bulguları Kültür ve Turizm Bakanlığı ile paylaştığı ve 2025 yılında daha detaylı bir çalışma yapılmasının planlandığı belirtildi.
Batığın Önemi ve Korunmuşluğu
Batığın, bulunduğu yerin açık deniz olması sayesinde çok iyi korunduğunu dile getiren Özdaş, bu tür keşiflerin deniz ticaretinin tarihine ışık tuttuğunu ifade etti. Daha önce Kuzey Afrika, Kıbrıs, Mısır ve Suriye’de üretilen seramiklerin Anadolu, Yunanistan ve İtalya’ya ticaretinin bilindiğini ancak bu ticareti açıkça belgeleyen sualtı buluntularının nadir olduğunu söyledi. Bu keşif, Türkiye'nin sualtı kültür mirası açısından büyük bir adım olarak değerlendiriliyor.