Kasım ayının sonlarında Türkiye genelinde etkili olan kar yağışları ve soğuk hava dalgaları, uzmanlara göre atmosferdeki olağandışı değişimlerin bir sonucu olarak erken geldi. İzmir Bakırçay Üniversitesi Coğrafya Bölümü Başkanı Prof. Dr. Şermin Tağıl, normalde ocak ayında gerçekleşen ani stratosferik ısınmaların bu yıl kasım sonunda yaşandığını belirterek, bunun soğuk hava kütlelerinin Türkiye'ye erken ulaşmasına neden olduğunu ifade etti.
Prof. Dr. Tağıl, iklim değişikliğinin hava sistemlerini bozarak beklenmedik koşullara yol açtığını ve bunun da aşırı sıcaklar, kuraklık, şiddetli yağışlar ve fırtınalar gibi olağandışı hava olaylarının artmasına sebep olduğunu vurguladı. Bu durumun, kış mevsimlerinin erken veya geç başlaması gibi mevsimsel değişiklikleri de beraberinde getirdiğini söyledi.
2023 yılının haziran ayından eylül ayına kadar Doğu Akdeniz'de şiddetli şekilde hissedilen deniz ısı dalgasının, Türkiye'nin Ege ve Akdeniz kıyılarında yüksek deniz yüzey sıcaklıklarına neden olduğunu belirten Tağıl, bu durumun fırtınaların oluşması için risk faktörü oluşturduğunu kaydetti.
Kutup girdabı olarak bilinen ve normalde ocak ayında gerçekleşen ani stratosferik ısınmaların bu yıl kasım sonu ve aralık başında iki kez yaşandığını ifade eden Tağıl, bunun üst seviyede soğuk hava hareketini tetikleyerek Türkiye'ye soğuk ve kar getiren hava kütlelerinin erken girişine neden olduğunu belirtti. Tağıl, "Bu da daha soğuk ya da daha sıcak hava dalgalarına neden olabiliyor. İklim salınımları maksimum uçlara ulaşarak, bazı yıllarda aşırı kuraklık, bazı yıllarda ise yoğun yağışlar gibi uç olaylar yaşanmasına yol açabiliyor ayrıca kış mevsimlerinin erken ya da geç başlaması gibi aşırı mevsimsel değişiklikler de olağan olmaya başladı." dedi.
Kutup Girdabı Türkiye'yi Vurdu
Aralık ayı boyunca atmosferdeki bu istikrarsızlığın devam edebileceğini belirten Tağıl, "Ancak fırtınaların oluşabilmesi için bu koşulun yanı sıra ikinci önemli bir etken de devreye girdi, sonbahar ve aralık aylarında kutup girdabı bozulmalarının (ani sıcaklık değişiklikleri) yaşanması. Kutup girdabı, Kuzey Kutbu ve Güney Kutbu çevresinde stratosferin üst seviyelerinde oluşan dev bir alçak basınç sistemidir. Bu sistem, kutup çevresindeki soğuk havayı güçlü jet akımlarıyla hapseder. Güçlü bir kutup girdabı, soğuk havayı kutuplarda tutarak orta enlemlerde daha ılıman kışlara neden olurken, zayıf bir girdap soğuk hava kütlelerinin kutuplardan taşarak daha güneyde sert kış koşulları yaratmasına yol açar. Normalde ani stratosferik ısınmalar ocak ayında gerçekleşirken, bu yıl kasım sonu ve aralık başında iki gerilmiş kutup girdabı olayı yaşandı. Bu durum, üst seviyede soğuk hava hareketini tetikleyerek ülkemize soğuk ve kar getiren hava kütlelerinin erken girişine neden oldu. Uzun süre boyunca deniz yüzeyi sıcaklıklarının normalin üzerinde olduğu Doğu Akdeniz'e doğru uzanan soğuk hava, aşırı fırtınaların ve yağışların oluşumunda etkili olan koşulların oluşmasına neden oluyor." uyarısında bulundu.
Bu erken gelen kış koşulları, Türkiye'nin farklı bölgelerinde hayatı olumsuz etkiledi. Kasım ayı sonunda etkili olan kar yağışları nedeniyle bazı illerde yollar kapandı, eğitime ara verildi. Geçmiş yıllarda sezonu aralık ya da ocak ayında açan kayak merkezleri, bu yıl kasım sonunda açılış yaptı. Türkiye'nin en sıcak kentlerinden İzmir de bu durumdan etkilendi; Ödemiş ilçesine kasım ayında kar yağdı. Uzmanlar, iklim değişikliğinin etkileriyle bu tür beklenmedik hava olaylarının artabileceğine dikkat çekerek, gerekli önlemlerin alınması gerektiğini vurguluyor.
