Etkin pişmanlık kavramı, bazı davalarda sanığın ifadesi veya davranışları doğrultusunda değerlendirilmektedir. Peki, Etkin pişmanlık nedir? Etkin pişmanlık suçu kabul etmek midir?
Etkin Pişmanlık Nedir?
Etkin pişmanlık, suç işleyen bir kişinin, suçun tamamlanmasından sonra kendi özgür iradesiyle pişmanlık göstererek, suçun neden olduğu zararları gidermesi veya adaletin sağlanmasına katkıda bulunması durumunda, cezasının azaltılması veya tamamen ortadan kaldırılmasını sağlayan bir ceza hukuku kurumudur.
Etkin Pişmanlık Suçu Kabul Etmek midir?
Etkin pişmanlık hükümlerinden yararlanmak isteyen kişinin suçu işlediğini beyan etmesi zorunlu değildir. Yargıtay Ceza Genel Kurulu, etkin pişmanlıktan yararlanmak isteyen kişinin daha az ceza almak için belki de işlemediği bir suçu dahi ikrar etmek zorunda kalabileceğinden, bunun evrensel hukuk prensipleri ile bağdaşmadığını belirtmiştir. Bu nedenle, etkin pişmanlık indiriminden yararlanmak isteyen kişi suçu işlediğini beyan ve kabul etmek zorunda değildir.
Etkin Pişmanlık Hangi Suçlarda Uygulanır?
Etkin pişmanlık hükümleri, Türk Ceza Kanunu'nda belirli suç tipleri için uygulanabilir. Bunlar arasında hırsızlık, mala zarar verme, güveni kötüye kullanma, dolandırıcılık, hileli iflas, taksirli iflas ve karşılıksız yararlanma suçları bulunmaktadır. Her suç tipi açısından etkin pişmanlık hükümlerinin uygulanması mümkün değildir; bu nedenle, kanunda açıkça belirtilen suçlar için geçerlidir.
Etkin Pişmanlık Hükümlerinden Yararlanma Şartları Nelerdir?
Etkin pişmanlık hükümlerinden yararlanabilmek için belirli şartların yerine getirilmesi gerekmektedir:
- Suçun Tamamlanmış Olması: Etkin pişmanlık, sadece tamamlanmış suçlar için uygulanabilir. Teşebbüs aşamasında kalan suçlar için gönüllü vazgeçme hükümleri uygulanır.
- Failin Aktif Davranışı: Failin, suçun neden olduğu zararı gidermek veya adaletin sağlanmasına katkıda bulunmak için aktif bir çaba göstermesi gerekmektedir.
- İrade Serbestisi: Failin, pişmanlık gösteren davranışlarını kendi özgür iradesiyle yapması, herhangi bir baskı altında olmaması gerekmektedir.
- Kanuni Düzenleme: Etkin pişmanlık hükümlerinin uygulanabilmesi için, ilgili suç tipi için kanunda açık bir düzenlemenin bulunması gerekmektedir.
Bu şartların yerine getirilmesi durumunda, failin cezasında indirim yapılabilir veya ceza tamamen ortadan kaldırılabilir.
Etkin Pişmanlık Örnekleri
Örneğin, hırsızlık suçunu işleyen bir kişi, mağdurun zararını kovuşturma başlamadan önce tamamen giderirse, verilecek cezanın üçte ikisine kadarı indirilebilir. Eğer zarar kovuşturma başladıktan sonra ancak hüküm verilmeden önce giderilirse, cezanın yarısına kadarı indirilebilir.
Sonuç
Etkin pişmanlık, suç işleyen kişinin pişmanlık göstererek suçun olumsuz sonuçlarını gidermesi durumunda, cezasının azaltılmasını veya tamamen ortadan kaldırılmasını sağlayan önemli bir hukuki mekanizmadır. Bu kurum, hem mağdurun zararının telafi edilmesini hem de failin topluma yeniden kazandırılmasını amaçlamaktadır.
