Klasik edebiyatın dikkat çeken unsurlarından biri olan fahriye sanatı, özellikle bazı şairlerin eserlerinde büyük bir yer tutar. Kendi yeteneğini şiirlerinde açıkça ortaya koyan ve sanatını yüceltmekten çekinmeyen bu isimlerden biri, Türk edebiyatında eşsiz bir konuma sahiptir. Peki, "Fahriye" denildiğinde akla gelen ilk şair kimdir? Onu diğerlerinden ayıran özellikler neler?
Fahriyeleriyle Ünlü Şair: Nef'î ve Fahriyenin Divan Edebiyatındaki Yeri
Fahriye, Divan edebiyatında şairlerin kendilerini övdüğü, sanatını, bilgisini, yeteneğini ve başarısını yücelttiği bölümlere verilen addır. Kaside türünün önemli bir parçası olan fahriyede, şairler kendi üstünlüklerini vurgularken, zaman zaman rakiplerini ve dönemin diğer sanatçılarını da eleştirebilirler. Osmanlı Divan edebiyatında bu konuda en meşhur şair Nef'î’dir.
Nef'î: Fahriyenin Ustası
Nef'î (1575-1635), Osmanlı Divan edebiyatının en güçlü kaside şairlerinden biri olarak kabul edilir. Erzurum doğumlu olan şairin asıl adı Ömer'dir. Nef’î, özellikle fahriye sanatında ustalaşmış, eserlerinde kendini övmekten çekinmeyen, hatta bu konuda aşırıya kaçarak döneminin ileri gelen isimlerini bile sert bir dille eleştiren bir isimdir.
Nef'î'nin Fahriye Anlayışı ve Üslubu
- Kendini üstün görmesi: Nef’î, şiirlerinde sık sık kendini göklere çıkarır ve sanatını eşsiz olarak tanımlar. Kendisinin Fars ve Arap şairlerinden daha üstün olduğunu iddia eder.
- Diğer şairleri ve eleştirmenleri küçümsemesi: Şiirinde başka şairlerin kendisiyle kıyaslanamayacağını vurgular ve dönemin sanat ortamındaki rakiplerini sert bir dille eleştirir.
- Abartılı ve iddialı söylemler: Onun fahriyeleri, zaman zaman abartıya kaçan ve büyük iddialar içeren ifadelerle doludur.
Diğer Fahriyeci Şairler
Her ne kadar Nef’î, fahriye konusunda en ünlü isim olsa da, Divan edebiyatında başka şairler de bu türde eserler vermiştir:
- Bâkî (1526-1600): Osmanlı Divan edebiyatının "Sultanü'ş-Şuara" (Şairler Sultanı) unvanını alan büyük şairlerinden biri olan Bâkî, fahriyelerinde sanatıyla övünürken aynı zamanda Osmanlı sarayının ve padişahlarının yüceliğini de anlatmıştır.
- Fuzûlî (1494-1556): Fahriye konusunda çok fazla ön planda olmasa da, zaman zaman sanatını övdüğü beyitleri vardır.
- Şeyh Gâlib (1757-1799): 18. yüzyılın sonlarında etkili olan bu şair, özellikle Hüsn ü Aşk adlı mesnevisinde fahriye içeren bölümlere yer vermiştir.
