Geçtiğimiz yıl ülke genelinde 4 bin 61 kişi cana kıyma ederken bunun 251’i İzmir’de gerçekleşti. İzmir, cana kıyma olaylarında yine İstanbul ve Ankara’nın ardından üçüncü sırada yer aldı. cana kıyma olaylarının bireysel bir karar gibi görünse de aslında ekonomik ve toplumsal koşulların bunda önemli etkisi olduğunu söyleyen Psikolojik Danışman Sıla Salantur, ekonomik krizler, işsizlik, sosyal adaletsizlik, aile içi şiddet, toplumsal cinsiyet eşitsizliği ve eğitimdeki fırsat eşitsizliği gibi unsurların bireylerin yaşam kalitesini düşürerek cana kıyma riskini artırdığını vurguladı. Salantur, “Örneğin, ekonomik sıkıntılar sadece maddi zorluk yaratmakla kalmaz, bireyin kendine güvenini ve toplumdaki yerini de sarsar. Bu nedenle cana kıyma oranlarını azaltmak için bireysel değil, toplumsal düzeyde çözümler geliştirilmelidir” diye konuştu.
60 milyon kutu ilaç
Açıklanan verilere göre ülkemizde 2023’te 60 milyon kutudan fazla antidepresan ilaç yazıldığını söyleyen Salantur, “Umutsuzluk, çaresizlik hisleri cana kıyma açısından en tetikleyici unsurlardan biri. Düşük ücretler, uzun çalışma saatleri ve kötü çalışma koşulları, işçilerin hem fiziksel hem de psikolojik sağlığını tehdit ediyor. Kriz dönemlerinde işten çıkarmaların artması veya iş güvencesinin azalması, işçilerde değersizlik, çaresizlik ve kaygı gibi duygulara neden olabilir. Özellikle ailelerini desteklemekle yükümlü olan işçiler, bu yükün altında ezilerek cana kıymaya meyilli hale geliyor. Bunların yanı sıra toplumsal huzursuzluk, bireysel destek mekanizmalarının yetersizliği ve psikolojik yardım erişiminin sınırlılığı da cana kıyma olaylarının artmasında önemli rol oynuyor. Tüm bu krizler, bireylerin hayat standartlarını düşürürken, çaresizlik hissini artırıyor. Gençler arasında gelecek kaygısı, işsizlik ve eğitim sistemindeki sorunlar da cana kıyma oranlarını etkileyen unsurlar” dedi.
‘Toplumsal çözüm gerek’
Cana kıyma olaylarının sadece bireysel bir sorun değil, toplumsal bir kriz olduğunun altını çizen Sıla Salantur şunları söyledi: “Ekonomik sıkıntılar sadece maddi zorluk yaratmakla kalmaz, bireyin kendine güvenini ve toplumdaki yerini de sarsar. Bu nedenle cana kıyma oranlarını azaltmak için bireysel değil, toplumsal düzeyde çözümler geliştirilmelidir. Ruh sağlığı hizmetlerine erişim kolaylaştırılmalı, ekonomik ve sosyal politikalar bireylerin refahını artırmaya yönelik olarak yeniden yapılandırılmalıdır. Ruh sağlığı hizmetlerine erişim kolaylaştırılarak bireylerin sorunları erken aşamada önlenmelidir. Ayrıca gelir adaletsizliği ve işsizliği azaltacak politikalar, bireylerin yaşam kalitesini artırır. Toplum temelli ruh sağlığı merkezlerinin de artırılarak bireylerin bu hizmetlerden haberdar edilmesi gerekmekte.”
Cana kıyma artış hızında lideriz
Türkiye Psikiyatri Derneği’nden Psikiyatrist Prof. Dr. Burhanettin Kaya, yoksulluğun sosyal kırılganlığı da artıran bir durum olduğunu söyledi. Temel yaşam gereksinimlerine ulaşamamak, yoksulluk, işsizlik gibi faktörler yurttaşın ruh sağlığını bozduğunu kaydeden Kaya, “Türkiye’de psikiyatri yatak sayıları giderek azalıyor. Hastaların, hekime ulaşmaları zorlaştı” dedi. Kaya, şöyle devam etti: “Yoksulluk ve işsizlik sürdükçe depresyon daha da süregen nitelik kazanıyor. İşsizlik, iş bulamamanın belirsizliği ile anksiyeteye, belirsizliğin uzamasıyla umutsuzluğa yol açıyor. Derken bir süre sonra işsizlik de kalıcı bir duruma dönüşüyor. Yaşam amacını kaybetmek ölüm ve cana kıyma düşüncesine ya da girişimlerinin artmasına yol açıyor. İşsizliğin giderek arttığını, TÜİK verilerinin gerçeği yansıtmadığını vurgulayan Prof. Kaya, “Türkiye, cana kıyma hızı açısından bir önceki yıla göre en yüksek olan ülkedir. Her yıl bir önceki yıla göre daha da artmaktadır. 2013’te 37 milyon 258 bin 388 kutu olan antidepresan kullanımı yüzde 75 artarak 2023’te 65 milyon 451 bin 831 kutuya çıkarken psikiyatri yatak sayıları da giderek azaldı” dedi.