Tarihsel olaylar arasında merak uyandıran bir dönem, Osmanlı İmparatorluğu'nun son yıllarıdır. Vatandaşlar arasında sıklıkla sorulan sorular, İstanbul hangi olaydan sonra işgal edildi? İstanbul ne zaman resmen işgal edildi? İstanbul kim tarafından işgal edildi? gibi temel sorulardır. Bu yazıda, Osmanlı İmparatorluğu'nun içinde bulunduğu çalkantılı dönemi ve İstanbul'un işgal ediliş sürecini anlamaya çalışacağız. Kim tarafından, hangi koşullarda gerçekleşen bu işgal, tarihsel perspektiften bakıldığında derinlemesine bir anlam taşımaktadır. İstanbul'un kritik anı olan işgali ve sonrasındaki gelişmeleri detaylarıyla ele alarak, bu önemli dönemi anlamaya çalışacağız.
İstanbul'un işgali
İstanbul'un işgali, Mondros Mütarekesi ile Birinci Dünya Savaşı'nın sona erdiği ve Osmanlı İmparatorluğu ile İtilaf Devletleri arasında imzalanan bir anlaşmanın ardından gerçekleşti. Bu olay, ilk olarak 13 Kasım 1918'de ve daha sonra 16 Mart 1920'de olmak üzere iki aşamada yaşandı. İlk işgali sırasında, İstanbul'un stratejik bölgeleri kontrol altına alındı, ancak yönetimde bir değişiklik olmadı. İkinci işgalle birlikte ise İstanbul'un yönetimi ele geçirildi.
Eylül 1922'ye gelindiğinde, İzmir'in kurtarılmasının ardından, Mustafa Kemal Paşa, Türk birliklerine İngiliz ve Fransız işgali altındaki Çanakkale'ye gitme emrini verdi. Bu emir, Çanakkale Krizi'ne yol açtı. Türkler, Kurtuluş Savaşı'nı sürdürürken, Birleşik Krallık, aynı zamanda İrlanda sorunuyla uğraşıyordu. David Lloyd George'un liderliğindeki hükümet, Mustafa Kemal'in birliklerine karşı saldırıya geçilmesini istemesine rağmen, müttefiklerinden yeterli destek alamadı. Ayrıca, ülkedeki savaş karşıtı muhalefetle ve dominyonların (Newfoundland ve Yeni Zelanda hariç) güçlü direnişiyle karşılaştı.
Muhafazakâr Parti'nin 19 Ekim 1922'de Carlton Club deklarasyonu ile Lloyd George'a yönelik eleştirileri ve gereksiz bir savaşa giriş çabalarıyla suçlamaları sonucunda, koalisyon hükümetinden ayrılmasıyla Lloyd George'un hükümeti düştü. Sonraki dönemde, diplomatik olaylar Türkler lehine gelişti. İstanbul'daki işgal, son İtilaf birliklerinin 4 Ekim 1923'te şehri terk etmesinin ardından, 6 Ekim 1923'te Şükrü Naili Paşa komutasındaki 3. Kolordu birliklerinin şehre resmi bir törenle girmesiyle sona erdi.
