Bu yazıda, kullanıcıların sıkça sorduğu İyelik eki özellikleri nelerdir? İyelik eki örnekleri neler? gibi soruların detaylı cevaplarını bulacaksınız. İyelik eklerinin yapıları, hangi durumlarda kullanıldıkları ve örnek cümlelerle açıklanacak. Dilimizin inceliklerinden biri olan iyelik ekleriyle ilgili tüm merak ettiklerinizi bu yazıda bulabilirsiniz. Detaylar haberimizde...
İyelik eki özellikleri nelerdir?
İyelik ekleri veya sahiplik ekleri, isimlere ve isim görevinde kullanılan sözcüklere eklenerek kime veya neye ait olduğunu bildiren eklerdir. Bu ekler, ad soylu sözcüklerde ve isim görevinde kullanılan diğer sözcüklerde sahiplik kategorisini temsil eder. İyelik ekleri, Türkçe gibi eklemeli dillerde kullanılır ve -(i)m, -(i)n, -(s)i, -(i)miz, -(i)niz ve -leri gibi eklerden oluşur.
İyelik ekleri, ad soylu sözcüklere gelerek bu sözcüklerin sahibini tanımlar. Örneğin, "benim arabam", "senin kalemin", "Ayşe'nin kedisi" gibi kullanımlarda iyelik ekleri sahipliği ifade eder. Türkçe'de iyelik ekleri, isim tamlamalarında tamlanan sözcüğün sonuna eklenir. Ancak Türkçenin yapısı gereği tamlayan sözcük gizli durumda olabilir. Örneğin, "Arabam bozuldu." cümlesinde "benim" gizli bir iyelik ekidir.
Dünya dillerinde tekil kişi adıllarına çeşitli ekler getirilerek çoğul yapılar yapılır. İyelik belirten yapıların, kişi adıllarından kaynaklandığı düşünüldüğünde; adıllarla iyelik takılarının çoğul yapıları ilişkilidir. İyelik eklerinin altı belli kişiye göre çekimlenir: ben, sen, o, biz, siz, onlar.
İsim veya isim soylu sözcükler ya sesli ya da sessiz harfle biterler. Sessiz harfle biten sözcüklere iyelik ekleri doğrudan eklenirken, sesli harfle bitenlerde ses düşmesi uygulanır. Sonu sesli harfle biten sözcüklere 3. tekil şahıs iyelik ekleri geldiğinde "n,s,ş,y" kaynaştırma harfleri kullanılır.
İyelik ekleri, isimlere veya isim görevinde kullanılan sözcüklere eklenerek sahipliği ifade ederler. Bu ekler, Türkçe gibi eklemeli dillerde kullanılır ve sahip olanı belirtirler. Tekil ve çoğul şahıslar için farklı ekler bulunur ve sözcüklerin sonunda veya içinde kullanılırlar.
İyelik eki örnekleri neler?
Adlara gelerek onlara aitlik anlamı katan, onların neye, kime ait olduğunu belirten eklerdir.
Ünsüzle Biten Sözcüklerde İyelik Ekleri
Ben: kalem-im → benim kalemim ⇒ BEN/1. tekil kişi iyelik eki
Sen: kalem-in → senin kalemin ⇒ SEN/2. tekil kişi iyelik eki
O: kalem-i → onun kalemi ⇒ O/3. tekil kişi iyelik eki
Biz: kalem-imiz → bizim kalemimiz ⇒ BİZ/1. çoğul kişi iyelik eki
Siz: kalem-iniz → sizin kaleminiz ⇒ SİZ/2. çoğul kişi iyelik eki
Onlar: kalem-leri → onların kalemleri ⇒ ONLAR/3. çoğul kişi iyelik eki
Ünlüyle Biten Sözcüklerde İyelik Ekleri
1. Tekil Kişi: anne-m
2. Tekil Kişi: anne-n
3. Tekil Kişi: anne-s-i
1. Çoğul Kişi: anne-miz
2. Çoğul Kişi: anne-niz
3. Çoğul Kişi: anne-leri
İyelik ve Hâl (Durum) Eki Farkı
İyelik eki olan “-ı, -i, -u, -ü” ile, hâl (durum) eki olan “-ı, -i, -u, -ü” birbirine karıştırılmamalıdır.
Örnek: Okul- u bu sokağın sonundaymış. (iyelik eki)
Örnek: Okul-u üç günde boyayabildiler. (hâl eki)
Tamlanan (Ad Tamlaması) ve İyelik Eki
Ad tamlamalarında tamlanana gelen ek, iyelik ekidir. Bu yüzden bu ekin diğer bir adı da “tamlanan” ekidir.
Örnek: okulun bahçes-i
Örnek: okul yol-u
İyelik Eklerinin Çekimi
Ben (1. tekil şahıs): -ım, -im, -um, -üm = Kitabım
Sen (2. tekil şahıs): -ın, -in, -un, -ün = Kitabın
O (3. tekil şahıs): -ı, -i, -u, -ü = Kitabı
Biz (1. çoğul şahıs): -mız, -miz, -muz, -müz = Kitabımız
Siz (2. çoğul şahıs): -nız, -niz, -nuz, -nüz = Kitabınız
Onlar (3. çoğul şahıs): -ları, -leri = Kitapları
