Kamuda tasarruf programı geçtiğimiz haftalarda kamuoyu ile paylaşılmıştı. Şimdi de Sayın Bakan Şimşek tarafından bir adım daha geldi ve şöyle bir açıklaması oldu.
“Erken uyarı sistemiyle kamu harcamalarında verimlilik, kalite, hız ve tasarruf sağlamak amacıyla Yapay Zeka Destekli Muhasebe ve İleri Analitik Projesi'ni hayata geçireceğiz”
Bu ambalajlı kelimelerle süslenmiş açıklamaları görünce aklıma eski Bakan Nebati’nin “Neo klasik ekonomi düşüncesinden epistemolojik bir kopuşu temsil eden heteredoks yaklaşım günümüzde giderek ön plana çıkan davranışsal ekonomi ve nöro ekonomi ile daha fazla önem kazanmaktadır.” açıklaması geliyor.
Yapay zeka çalışmaları hayatın pek çok alanında karşılık bulan bir uygulama ama böyle ambalajlı kelimelerle süslenmiş açıklamaları duyunca birkaç adım geri çekilesim geliyor.
2024 yılı bütçesi 11 trilyon TL. Bütçenin kalıplaşmış bazı harcama grupları mevcut. Mesela yapay zeka bütçenin yüzde 30’una dayanmış personel harcamalarını nasıl kısacak, bir cevap veremiyorum açıkçası. Düşünün milli bütçe yapıyoruz, 86 milyondan vergi topluyoruz ancak bütçenin 1/3’ünü memur maaşlarına veriyoruz. Sanki memur maaşlarını ödeyelim diye vatandaştan vergi topluyoruz gibi bir görüntü var. Yapay zeka şunu mu söyleyecek mesela, 2 milyon atıl memurun var, bunları işten çıkar!
Bütçenin yüzde 12’si faiz ödemelerine gidiyor. Yıllık 1.3 trilyon TL. Yapay zeka burada nasıl devreye girecek? Faiz ödemelerin çok yüksek, borçlanma faizlerini düşür deyince düşecek mi?
Bütçenin yüzde 5’i KİT’lerin görevlendirme giderlerinden oluşuyor. Yapay Zeka, BOTAŞ’ı, Ziraat Bankası’nı, Halkbank’ı artık fonlamayı bırak, serbest piyasa koşullarında diğer bankalar gibi rekabet etsin derse bu bankalar ayakta durabilir mi! Hükümet bunu yapabilir mi?
Bütçenin yüzde 8’i yerel yönetimlere aktarılan tutarlar. Merkezi idareden yerel yönetimlere para aktarılmasa A’dan Z’ye tüm belediyeler iflas eder. Yapay zeka derse, yerel yönetimler kendilerine yeni gelir alanları oluştursun, bu kafada kaç belediye var, uygulanabilir mi?
Bütçenin yüzde 6’sı ne olduğunu kimsenin bilmediği ‘Diğer’ isimli ödemeye gidiyor. Yapay zeka, “dkflrşlsjsndlfşnsbdlr” der ve devreleri yakarsa açıklar mısınız bu tutarın içeriğinin ne olduğunu?
Özetle; kamuda araç kiralamaları, kırtasiye masrafları, memurun servis maliyeti gibi kalemleri kısmak maksatlı yapıyorsanız ve buradan bir harcama verimi bekliyorsanız gerçekten bütçeyi hiç anlamamışınız demektir.
Bütçenin yaklaşık yüzde 85’i, ne yaparsanız yapın kısabileceğiniz kalemlerden oluşmuyor. Bunun için yapısal reformlar gerekiyor. Dolayısıyla bizim yapay zekaya değil üstün zekaya ihtiyacımız var ve bu zeka Maliye bürokrasisinde mevcut. Değerlendirmek isterseniz!