Osmanlı İmparatorluğu'nun siyasi tarihindeki dönüm noktalarından biri olan Kuleli Vakası, 19. yüzyılın ortalarında yaşanan siyasi karışıklıkların ve toplumsal huzursuzlukların bir yansımasıdır. Fedailer Cemiyeti'nin planladığı ve Abdülmecid'i devirerek Abdülaziz'i iktidara getirmeyi amaçlayan bu girişim, devletin içinde bulunduğu dönemin zorlu koşullarının bir sonucudur. Bu yazıda, Kuleli Vakası'nın arka planını inceleyerek, Osmanlı İmparatorluğu'nda siyasi hareketliliğin nasıl bir sonuç doğurduğunu sorgulayacağız.
Kuleli Olayı nedir?
Kuleli Olayı veya Kuleli Vakası, Osmanlı İmparatorluğu'nda yaşanan ve Türk siyasi tarihinde ilk kez örgütlenen siyasi parti niteliğindeki Fedailer Cemiyeti tarafından planlanan bir hareketti. 14 Eylül 1859'da ortaya çıkarılan bu olayın amacı, Abdülmecid'i tahttan indirerek Abdülaziz'i iktidara getirmekti ancak başarısızlıkla sonuçlandı.
Memnuniyetsizlik duyan bir grup askeri, mülkiye memuru ve din adamı, Fedailer Cemiyeti adı altında gizli bir örgüt kurdu. Bu örgütün üyeleri arasında Bab-ı Seraskerî Dâr-ı Şûrâ Reisi Hüseyin Dâim Paşa, Arnavut Câferdem Paşa, Tophâne müftüsü Bekir Efendi, Binbaşı Râsim Efendi, Ârif Bey, Şeyh Ahmed Efendi, Nasûhî Efendi, Hezargradlı Şeyh Feyzullah Efendi gibi isimler bulunmaktaydı. Dernek, Abdülmecid'i devirerek daha İslami bir yönetim kurmayı amaçlıyordu.
Örgütün propagandası yapılırken, Mirliva Hasan Paşa gibi birisinin haberdar olmasıyla saraya ihbar edildi. 14 Eylül 1859'da İstanbul'da Kılıç Ali Paşa Camii'nde toplantı halindeyken örgüt üyeleri yakalandı ve çoğu Kuleli kışlasında gözaltına alındı. Olayın soruşturması ve yargılaması burada gerçekleştiği için bu olay Kuleli Vakası olarak anıldı. Örgüt üyelerinin farklı sosyal kesimlerden olması ve yargılamaların kapalı yapılması nedeniyle örgütün ideolojisi net olarak belirlenemedi. Ancak, toplumun bazı kesimlerindeki memnuniyetsizlik, devletin mali durumundaki sarsıntılar, lüks yaşama özlemi gibi faktörler darbe girişiminin ana sebepleri olarak gösterildi. Bu olay, tarihçiler tarafından Islahat Fermanı'na karşı bir tepki olarak yorumlanmıştır.
Kuleli Olayı ne zaman olmuştur?
Kuleli Olayı, Osmanlı İmparatorluğu'nda 14 Eylül 1859 tarihinde gerçekleşmiştir.
