Leyla Zana, Türkiye siyasetinde önemli bir isim olarak öne çıkmaktadır. Peki, Leyla Zana kimdir, nereli, kaç yaşında?
Leyla Zana kimdir?
Kürt kökenli Türk siyasetçi ve insan hakları savunucusudur. Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde 1991–1994 yılları arasında Diyarbakır, 2011–2018 yılları arasında ise Diyarbakır ve Ağrı milletvekili olarak görev yapmıştır.
Leyla Zana, 1961 yılında Diyarbakır'ın Silvan ilçesinde dünyaya geldi. Ailesinin maddi durumu ve geleneksel koşullar nedeniyle ilkokul eğitimini tamamlamadan okuldan ayrıldı. 14 yaşında, kendisinden 21 yaş büyük kuzeni Mehdi Zana ile evlendi. 1980 askeri darbesi sırasında eşi Mehdi Zana'nın tutuklanmasıyla hayatı değişti; bu süreçte okuma-yazma öğrendi ve ardından ilkokuldan liseye kadar olan eğitimini dışarıdan tamamladı.
Siyasi ve Sivil Mücadele Yılları
1987 yılında İnsan Hakları Derneği'nin Diyarbakır şubesinin kurucuları arasında yer aldı. 1988’de Yeni Ülke gazetesinde gazeteci olarak çalışmaya başladı. Siyasi kariyerine 1991 genel seçimlerinde Sosyaldemokrat Halkçı Parti (SHP) listesinden Diyarbakır milletvekili seçilerek adım attı.
TBMM'de 6 Kasım 1991’de gerçekleşen yemin töreninde Türkçe başladığı yemini, Kürtçe “Bu yemini Türk ve Kürt halklarının kardeşliği adına ediyorum” sözleriyle tamamlaması, Meclis'te büyük tartışmalara yol açtı. Bu olay, Türkiye’deki etnik kimlik tartışmalarının önemli dönüm noktalarından biri olarak kayda geçti.
Tutukluluk ve Uluslararası Destek
2 Mart 1994’te, Meclis’te yapılan oylama sonucunda milletvekilliği dokunulmazlığı kaldırıldı ve ertesi gün tutuklandı. 17 Mart 1994’te, diğer milletvekilleri Hatip Dicle, Selim Sadak ve Orhan Doğan ile birlikte cezaevine gönderildi. 1994 yılında, yasadışı örgüt üyeliği suçlamasıyla 15 yıl hapis cezasına çarptırıldı.
Hapishanede kaleme aldığı mektuplar önce basında yayımlandı, ardından kitaplaştırıldı. Bu dönemde uluslararası kamuoyunun dikkatini çeken Zana, 1995 yılında Avrupa Parlamentosu tarafından verilen Sakharov Düşünce Özgürlüğü Ödülü’ne layık görüldü. Yoğun uluslararası baskılar ve AİHM kararlarının etkisiyle 2004 yılında serbest bırakıldı.
Parlamentoya Dönüş ve Sonraki Süreç
Zana, 2011 genel seçimlerinde bağımsız aday olarak meclise geri döndü. Daha sonra HDP çatısı altında 24., 25. ve 26. Dönemlerde milletvekilliği yaptı. Bu dönemde de siyasi söylemleri ve Kürt meselesine yönelik açıklamalarıyla sık sık gündeme geldi.
Hakkındaki Davalar
2007 yılında Nevruz etkinliklerinde yaptığı bir konuşma nedeniyle “terör örgütü propagandası yapmak” suçundan 2 yıl hapis cezasına çarptırıldı. Ardından, çeşitli konuşmaları nedeniyle toplamda 10 yıl hapis cezası aldı. Ancak Yargıtay’ın kararı bozması üzerine yeniden görülen davalarda suçlamaların bir kısmı düşürüldü.
Ödülleri ve Onurlandırmalar
- 1995 Sakharov Düşünce Özgürlüğü Ödülü
- 1995 Aachen Barış Ödülü
