Edebiyat dünyası, son zamanlarda artan bir ilgiyle Pastiş nedir? sorusunu gündeme getiriyor. Pastiş kavramı, edebiyatın incelikli dokusunda kendine has bir yere sahip. Ancak birçok okur ve yazar, bu terimin ne anlama geldiğini merak ediyor. Pastiş nedir? Edebiyatta Pastiş Tekniği ne demektir? sorularının yanıtları ise haberimizde...
Pastiş nedir?
Pastiş, bir veya daha fazla sanatçının eserinin stilini veya karakterini taklit eden görsel sanat, edebiyat, tiyatro, müzik veya mimari eseridir. Parodi'den farklı olarak bu türde amaç alay etmek değil eseri övmek, yüceltmektir.
Pastiş, kelime anlamı itibariyle öyküleme, taklit etme anlamına gelir. Her yazarın kendine özgü bir anlatım tarzı ve üslubu vardır. Yazar, ortaya çıkardığı eserlerde bu üsluptan yola çıkarak hareket eder. Pastiş oluştururken amaç, bir yazarın anlatım tarzını alaya almak amaçlanır. Divan edebiyatında yaygın olarak kullanılan nazireler pastiş değildir. Tehziller de pastişle aynı yolu tutmuş olsa da daha çok yergi olarak isimlendirilir.
Fazıl Ahmet Aykaç tarafından yazılan "onlar gibi" başlıklı şiirler klasik bir şekilde pastişe örnek olarak gösterilebilir. Pastiş örnekleri uzun olabileceği gibi genellikle kısa yapıdadır.
Pastiş, parodi terimi ile de zaman zaman karıştırılan bir kavramdır. Pastiş kullanılarak ortaya çıkan eserler sanatçıya saygı vardır. Parodide ise ortaya çıkan eserlerde sanatçıyı alaya alma söz konusudur. Yani söz konusu iki terim esasında zıt anlamlıdır.
Pastiş kelimesi sözlükte mimarlık terimleri arasında yer almaktadır. Seçkin bir sanat eserinin taklidine pastiş denmektedir.
Edebi tarzda da pastiş kavramına yer verilmiştir. Kelimenin İngilizce hali ise Pastiche olarak bilinmektedir.
Bir veya daha fazla sanatçının sanat eserinin tarzının, karakterinin, görselliğinin edebiyat, sanat, mimari, müzik ve tiyatro alanında taklit edilmesine pastiş denir.
Dolayısıyla pastiş olan eserlerde bir karma ortaya çıkmaktadır. Pastiş alanı parodi yani özgünlük alanının tam tersi olarak taklit edilen işi alaya almakta ve övmektedir.
Günümüz sanatsal tasarımlarda pastiş yapımına yer verilmektedir. Pastiş eserinde farklı bir eserin hem içeriği hem de biçimi taklit edilmektedir. Dolayısıyla pastiş yapılmaya başlanmadan önce ilgili eserin içeriği ve biçimi iyi bilinmeli ve iyi algılanmalıdır.
Taklit edilecek esere karar verildikten sonra ise bir plan yani taslak oluşturulmalıdır. Bu taslağa ve plana hakim olarak uyum sağlayarak ve bağlı kalarak pastiş eseri meydana getirilmelidir.
Bunun nedeni ise pastiş eserinde diğer sanatçının üslubuna, diline, düşüncesine, tarzına, taklit yöntemi kullanılarak eserin aslından farklı bir formda fakat benzer şekilde oluşturmayı amaçlamasıdır.
Pastişin nasıl yapılacağı ebette ki sanat eserinin türüne göre de değişebilmektedir. Örneğin bir resim eserinin pastişi oluşturulabilmektedir. Bunun yanında bir edebiyat eserinin de pastişi meydana getirilmektedir. Resim eserinde renkler, anlayış, görsellik önemliyken edebiyat eserinde dil, biçim ve anlatım tarzı ön plana çıkmaktadır.
Edebiyatta Pastiş Tekniği ne demektir?
Edebiyat dünyasında pastiş kavramı, bir yazarın dil ve anlatım özelliklerine öykünerek eseri tekrar yazma pratiğini ifade eder. Bu eserler genellikle ilgili yazarı ya da eseri alaya almak amacıyla üretilir.
Edebiyat sahnesinde yer alan tehzil türü, pastiş eserlerine benzese de daha çok yergiye dayanarak farklılaşır. Ancak Divan Edebiyatı'nın nazireleri pastiş kapsamında değerlendirilmez.
Türk edebiyatında pastiş örneklerine Fazıl Ahmet Aykaç'ın "Onlar Gibi" başlıklı şiiri örnek olarak gösterilebilir. Bu tür eserler genellikle birkaç cümlelik veya tek cümlelik olabilir.
Pastiş, doğrudan kopya olmayan, farklı sanat eserinin tarzını benimseyerek üretilen bir sanat eseridir. Edebiyat alanında ise yazarın dil ve anlatım özelliklerini alay etmek amacıyla yapılan öykünme şeklinde tanımlanır.
Pastiş, bir eserin taklidi olarak görülür ve genellikle alay etmek amacıyla yazılır. Ancak parodiden farklı olarak, pastişler her zaman asıl eseri gülünç hale getirmeyi amaçlamazlar. Bununla birlikte, pastişlerin komik olabileceği ancak asıl eserin komik olmadığı durumda bile güldürmeyi hedeflemediği unutulmamalıdır.
Edebiyat sahnesinde sıkça rastlanan pastişler, bir sanat eserinin yeniden inşası olarak görülebilir. Yazarlar, bu pratikle daha önce yazılmış metinleri alarak yeni bir bakış açısıyla ele alır ve okuyucuları farklı bir deneyime yönlendirirler. Ancak pastişin gerçek anlamını anlamak için önceki eseri bilmek önemlidir.
