Finans endüstrisinde artan dijitalleşme ve tüketici tercihlerindeki değişim süreci ile birlikte başlayan trendler arasında yeni bir müessese olan Platform Bankacılığını (Banking as a Platform — BaaP) tanıyalım.
Platform nedir?
Dijital Platform kavramı, her ne kadar bazılarımız farkında olmasa da, internetin ve teknolojinin son yıllardaki gelişimine bağlı olarak biz tüketicilerin hayatında büyük yer kaplamaktadır. Pandemi ile değişen tüketici davranışları, platformları bizler için vazgeçilmez kılmaya başlamıştır.
Dijital Platformlar sayesinde “Uber’in hiç taksisi olmadan dünyanın en büyük taksi şirketi olduğu, Facebook’un hiç içerik yaratmadan dünyanın en büyük medya şirketlerinden biri olduğu, Alibaba’nın hiç stoğa sahip olmadan en değerli perakendeci olduğu ve Airbnb’nin hiç emlaka sahip olmadan en büyük konaklama işletmesi olduğu” bir dünyadayız.
Ülkemizdeki iyi dijital platform örnekleri ise Yemeksepeti, Trendyol, Getir, Sahibinden gibi birçok kişinin neredeyse her gün kullandığı sitelerdir.
“Platform Bankacılığı” nedir?
Geleneksel Bankacılıkta bankalar kendi platformlarında (Şube, İnternet-Mobil Bankacılık, ATM…), kendi müşterilerine kendi ürünlerini sunarlar.
Platform Bankacılığı’nda ise bankalar yine kendi platformlarında, kendi müşterilerine sadece kendi ürünlerini değil, işbirliği yaptıkları firmaların ürünlerini de sunmaktadır.
Servis Bankacılığı Modeli’nin (BaaS) tam tersi olan, açık bankacılık ile aynı anlama gelmeyen ama açık bankacılık kavramı ile mümkün kılınan “Platform Bankacılığı”nda, API’ler ile bankalar ve iş ortakları entegrasyon kurmakta, müşteriler banka uygulamasından çıkmadan her türlü ödeme adımını içeren tüm işlemleri banka platformundan yapabilmektedir. Bu modelde BaaS modelinden farklı olarak bankalar aracı konumunda değil, ev sahibi konumunda olup müşteri deneyimini tamamen kendileri yönetmektedir.
Platform Bankacılığı Modeli’nin taraflara faydaları
Entegrasyon kuracak firmalar, bankalar sayesinde hazır müşteri grubuna hizmet edecek ve pazarlama faaliyetlerine efor harcamadan satışlarını, gelirlerini artıracaklardır.
Müşteriler, hayatlarını kolaylaştıracak, ödeme yapılacak tüm işlemlerini tek bir banka uygulamasından kolayca ve güvenli bir şekilde yapabilecektir. Bankalar ise gelir paylaşımı modeli ya da alınacak işlem ücreti ile bankacılık dışı gelirlerini, marka değerini ve müşteri aidiyetini artıracaktır.
Ülkemiz uygulamaları
Hemen hemen her bankanın internet-mobil uygulamalarında sigorta ürünleri, bireysel emeklilik ürünleri müşterilere ek hizmet olarak verilmektedir. Ama finans dışı hizmeti (konut kredisi sonrası, müşterilerine taşıma hizmeti sunma, mobilya-beyaz eşya alımlarına aracılık etme gibi) neredeyse hiçbir banka uygulamasında görememekteyiz.
Ülkemizdeki en büyük platform bankacılığı örneği olan İş Bankası’nın Maximum Mobil uygulamasında Pazarlama adlı menü ile müşteriler uygulamadan çıkmadan, market alış verişi yapabilmekte, sinema bileti alabilmekte, ulaşım kartlarına para yükleyebilmekte, yemek siparişi verebilmekte, benzin harcamalarını araçlarından inmeden yapabilmektedir.
Platform bankacılığı modelinin henüz Türkiye’de çok dile getirilen ve bilinen bir trend olmadığını söyleyebiliriz. Bunun en önemli nedeni ise açık bankacılığın Türkiye’de tam anlamıyla olgunlaşmamış ve gerekli düzenlemelerin henüz tam anlamıyla yapılmamış olmasıdır.
Son söz;
Bankalar çok uzun zamandan beri finansal işlemlerin tek sahibiydi. Açık bankacılık kavramı ile özellikle teknoloji firmaları finansal işlemlere aracılık imkanına kavuştu ve FinTech firmaları hızlıca artmaya, sundukları ürünleri çeşitlendirmeye başladı.
FinTech’lerle birlikte dijital teknolojiler finansal hizmet piyasasında tüm dünyada yıkıcı etki bırakmakta, dijital platformlar ise perakende sektörü ile başlayıp, şu anda bankacılık iş modellerini, rekabeti, fiyatlandırmayı ve müşteri davranışlarını önemli ölçüde değiştirmektedir.
Açık bankacılık ve platform bazlı bankacılık modeli, gelişmekte olan ülkeler için önemli fırsatlar sunmaktadır. Bu fırsat, bankacılığı tehdit etmemekte, banka dışı kesimi de sisteme kazandırma ve hizmet kalitesini artırabilme imkanından dolayı topluma topyekün bir fayda sağlamaktadır.
Bankaların teknolojik trendleri yakinen takip etmesi, yenilikleri benimsemesi gelecekte var olabilmeleri için büyük önem arz etmektedir. Hem dünyada hem ülkemizde “Platform Bankacılığı” Modeli müşterilerini kontrol etmeye devam etmek isteyen bankaların olmazsa olmazı gibi görünmektedir.
FinTech’lerin yıkıcı etkisinin önüne geçebilmek için, önümüzdeki dönemde birçok bankada bu modelin güzel örneklerini göreceğimizi düşünüyorum.