Prime Esas Kazanç, işçi ve işveren arasındaki sosyal güvenlik prim hesaplamalarındaki kilit noktalardan biri. Peki ya bu kazanç, sadece maaşla mı sınırlıdır, yoksa başka faktörler de etkili midir? Prime Esas Kazanç nedir, nasıl hesaplanır?
Prime Esas Kazanç (PEK) Nedir?
Prime Esas Kazanç (PEK), Türkiye'deki sosyal güvenlik sisteminde, özellikle işçi ve işverenin sosyal sigorta primlerinin hesaplanmasında kullanılan bir terimdir. PEK, çalışanların sigorta primlerinin ve buna bağlı olarak sağlanan hakların hesaplanmasında önemli bir role sahiptir. Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'na göre, Prime Esas Kazanç, sigorta primlerinin hesaplanmasında esas alınan tutarı ifade eder.
Prime Esas Kazanç, bir çalışanın SGK (Sosyal Güvenlik Kurumu) primlerinin hesaplanmasında kullanılan kazanç tutarını ifade eder. Bu tutar, çalışanın brüt maaşından farklı olabilir, çünkü bazı ek ödemeler ve gelirler PEK'in içine dahil edilmezken, bazı ödemeler dahil edilebilir. Prime Esas Kazanç, işçi ve işverenin sosyal sigorta primlerini ödeyeceği tutarların temelini oluşturur.
Prime Esas Kazanç Nasıl Hesaplanır?
PEK'in hesaplanması birkaç faktöre bağlıdır:
Brüt Maaş: Prime Esas Kazanç, genellikle çalışanın brüt maaşı üzerinden hesaplanır. Ancak, bazı ek gelirler (yemek parası, yol parası, fazla mesai ücretleri vb.) PEK'e dahil edilirken, bazıları dahil edilmez. Sosyal sigorta primlerinin hesaplanmasında sadece brüt maaş değil, çalışan için yapılan diğer ödeme unsurları da dikkate alınır.
Ödeme Unsurları: PEK, brüt maaşın yanı sıra çalışana sağlanan bazı ödemeleri de içerebilir. Bu ödemeler şunlar olabilir:
- İkramiye: İşveren tarafından verilen yıl sonu, bayram gibi ikramiyeler PEK’e dâhil edilir.
- Fazla Mesai Ücreti: Çalışanın yaptığı fazla mesai ücreti de PEK’e eklenebilir.
- Yemek ve Ulaşım Yardımları: Çalışanın düzenli olarak aldığı yemek ve ulaşım yardımları da PEK’e dâhil edilebilir.
Ancak, bazı ek ödemeler ve gelirler PEK’e dahil edilmez. Örneğin, doğum yardımı, hastalık ödeneği gibi sosyal yardımlar PEK’e dahil edilmez.
Prime Esas Kazanç Alt ve Üst Sınırları
SGK tarafından her yıl belirlenen alt ve üst sınırlar, PEK’in hesaplanmasında önemli rol oynar. Çalışanın brüt maaşı bu sınırların altında veya üstünde olursa, PEK, bu sınırlarla sınırlı olacaktır. Örneğin, eğer çalışanın brüt maaşı asgari ücretin altındaysa, PEK asgari ücret üzerinden hesaplanır. Eğer brüt maaş, belirlenen üst sınırı aşıyorsa, PEK yine üst sınır üzerinden hesaplanır.
2025 yılı itibarıyla, prime esas kazanç için belirlenen alt ve üst sınırlar şunlardır:
- Alt Sınır: Asgari ücret tutarı.
- Üst Sınır: Belirlenen üst sınır, çalışanların prim ödemeleri bu üst sınır üzerinden yapılır.
- SGK Prim Oranı: PEK üzerinden hesaplanan prim, SGK'nın belirlediği oranlara göre ödenir. İşçinin ve işverenin katkı payları farklıdır ve bu oran her yıl değişebilir.
İstihdam Türü: Çalışanın sigortalı olduğu program da PEK'in hesaplanmasında etkilidir. Örneğin, normal sigortalı, tarım sigortalısı ya da diğer istihdam türleri için PEK hesaplamaları farklı olabilir.
