Sosyal güvenlik kavramı, birçok insan için hayatlarının önemli bir parçasıdır. Ancak, SSK, Bağ-Kur gibi terimlerin anlamı ve işlevi genellikle net değildir. Kullanıcılar merak ediyor; Bağ-Kur ne işe yarar ve diğer sosyal güvenlik sistemlerinden nasıl farklıdır? Bu yazıda, Bağ-Kur'un ne olduğunu, nasıl çalıştığını ve hangi durumlarda kullanılabileceğini açıklayarak, okuyuculara sosyal güvenlik sisteminin bu önemli unsuru hakkında kapsamlı bir anlayış sunmayı amaçlıyoruz.
Bağ-Kur ne işe yarar?
2006 yılında, Sosyal Güvenlik Kurumu Kanunu'nun 5502 sayılı hükmüyle Sosyal Güvenlik Kurumları olan SSK, Emekli Sandığı ve BAĞ-KUR birleştirilerek, sigortalılık çeşitleri 4. Madde kapsamında yeniden düzenlendi. BAĞ-KUR, genellikle ticaret veya işverenlikle uğraşanlar için bilinen bir sigorta türü olarak öne çıksa da, zaman zaman çalışanlar ve bağımsız çalışanlar da bu kapsama dahil olabilmektedir. Güncel mevzuatta BAĞ-KUR'a ilişkin önemli bilgileri sizin için sıraladık. BAĞ-KUR'un Kökeni ve Tanımı BAĞ-KUR, Esnaf ve Sanatkârlar ile Diğer Bağımsız Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kurumu olarak 1971 yılında 1479 sayılı kanunla kuruldu. Ancak, 2006 yılında 5502 sayılı Sosyal Güvenlik Kurumu Kanunu ile tüm sosyal güvenlik kurumları birleştirilerek, BAĞ-KUR'un varlığına son verildi. Günümüzde ise BAĞ-KUR, aslında 5510 sayılı kanunun 4/B maddesinde düzenlenmiş olup, bu nedenle 4/B olarak da anılmaktadır.
SSK ve Bağ-Kur farkı nedir?
SSK ile BAĞ-KUR Arasındaki Farklar SSK, ilk olarak 1946 yılında İşçi Sigortaları Kurumu olarak kurulmuş ve daha sonra 1964 yılında Sosyal Sigortalar Kurumu adını almıştır. İşçilerin sağlık hizmetlerinden ve emekli olmalarından sorumlu olan bu sigorta kurumu, 2006 yılında BAĞ-KUR gibi SGK çatısı altına alınmıştır. SSK ve BAĞ-KUR arasındaki temel farklar şu şekildedir:
- SSK, işverene veya kuruma bağlı olarak çalışan tüm işçiler için yapılan bir sigortadır. BAĞ-KUR ise işverenlerin, bağımsız çalışanların ve kanunlarla tanımlanmamış diğer meslek gruplarının sigortasıdır.
- SSK, 5510 Sayılı kanunun 4/A bendinde düzenlenirken, BAĞ-KUR 4. Maddenin b bendinde düzenlenir.
- BAĞ-KUR prim ödemelerini bireyler kendileri yaparken, SSK'ya bağlı olanlar prim ödemelerini işverenleri aracılığıyla yaparlar.
- BAĞ-KUR'lu (4/B) ve SSK'lı (4/A) kişilerin prim ödemeleri ve prim gün sayıları farklıdır ve bu farklılık dönemsel düzenlemelere göre değişebilir.
Kimler 4/B (BAĞ-KUR) Sigortalısı Sayılır? 5510 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu'na göre, BAĞ-KUR'lu veya 4/B kapsamında olan kişiler şunlardır:
- Ticari veya serbest meslek kazancı elde eden gerçek veya basit usulde gelir vergisi mükellefleri,
- Gelir vergisi mükellefi olmayan ancak esnaf ve sanatkâr siciline kayıtlı olan bireyler,
- Şirketlerin ortakları ve sermayesi paylara bölünmüş şirketlerin komandite ortakları (Komanditer ortaklar 4/B sigortalısı değildir). Ayrıca, anonim şirketlerin yönetim kurulu üyeleri de 4/B sigortalısıdır.
- Köy ve mahalle muhtarları,
- Jokeyler ve antrenörler (6132 sayılı At Yarışları Hakkında Kanuna tabi olmaları gerekmektedir),
- Tarımsal faaliyetlerde bulunan kişiler,
- Avukatlar (bağımlı çalışan avukatlar 4/A sigortalısıdır).
İsteğe Bağlı BAĞ-KUR'lu Olmanın Şartları Nelerdir? İsteğe bağlı sigortalılık kapsamında, dileyen kişiler isteğe bağlı BAĞ-KUR'lu yani 4/B'li olabilirler. Bunun için ilk şart Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmaktır. Ayrıca, sosyal güvenlik sözleşmesini imzalamamış olan ülkelerde ikamet eden Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları da isteğe bağlı BAĞ-KUR'lu veya sigortalı olabilirler. Türkiye'de ikamet eden fakat Türkiye vatandaşı olmayan kişiler de sözleşme hükümlerine bağlı olarak isteğe bağlı sigorta yaptırabilirler. İkinci şart ise kişinin zorunlu sigortalı olmaya gerektirecek bir durumunun olmamasıdır. Örneğin, bir işverene bağlı olarak çalışan biri zorunlu sigortalıdır ve bu durumda isteğe bağlı BAĞ-KUR'lu olması mümkün değildir. BAĞ-KUR (4/B) Sigorta Başlangıcı ve SGK'ya Bildirilmesi 1 Ekim 2008 tarihinden sonra ilk defa sigorta yaptıran ve Sosyal Sigortalar Kanunu'nun 4. Maddesinin B bendine tabi olanlar, sigorta başlangıçlarını farklı şekillerde bildirirler. Bu bildirimler kurumlara göre değişiklik gösterir. Örneğin, vergi dairesiyle sigorta başlangıcı yapacak kişilerin bildirim süreçleri ve diğer kurumlarla ilgili detaylar mevzuata uygun olarak belirlenmiştir.
