Suriye'deki siyasi dengeler son haftalarda önemli ölçüde değişti. Beşşar Esad rejiminin çökmesiyle birlikte, muhalif gruplar başkent Şam dahil birçok önemli bölgeyi kontrol altına aldı. Bu gelişmeler, ülkede yaklaşık 13 yıldır devam eden iç savaşa yeni bir sayfa açtı. Şam'ın muhaliflerin eline geçmesiyle Esad ülkeyi terk etti, bu da Suriyelilerin güvenlik endişelerini büyük ölçüde azaltarak ülkelerine dönmelerine olanak sağladı. Muhalif gruplar, yurt dışında bulunan Suriyelilere çağrıda bulunarak "Suriye artık özgür, dönün" mesajını iletti. Bu nedenle Türkiye’den Suriye’ye geçiş kapılarında geri dönüş yoğunluğu başladı. Hal böyle olunca Suriyelilerin Türkiye’den ayrılmasının, özellikle büyük şehirlerdeki konut kiralarını etkileyip etkilemeyeceği merak konusu oldu. Sektör temsilcileri, geri dönüşün şu an yavaş olması nedeniyle fiyatlarda düşüşün henüz gündemde olmasa da ilerleyen dönemlerde yaşanabileceğini kaydetti. Özellikle İstanbul, Ankara ve Gaziantep gibi yüksek Suriyeli nüfusu barındıran illerde kiralık konut talebinde bir düşüş bekleyen uzmanlar, bu durumun kiralarda yüzde 20-30 oranında bir azalma yaratabileceğini ifade ediyor. Ancak bu etkinin hızı, dönüşlerin yoğunluğuna ve piyasaların durumu absorbe etme kabiliyetine bağlı olacak.
“100 bini gidecek”
Nüfusun azalmasıyla birlikte kiraların düşmesi, konut üretimi ve talep dengesine de olumlu yansıma yapabileceğini kaydeden İzmir Katip Çelebi Üniversitesi (İKÇÜ) Öğretim Üyesi Prof. Dr. İbrahim Attila Acar, bu durumun ilk etapta kiralarda bir miktar düşüş yaratabileceğini belirtti. Acar, "Yaklaşık iki yıl içerisinde 100 bin civarında konut boşalabilir ve bu da piyasada önemli bir arz fazlasına neden olabilir. Bu arz fazlası, kira artışlarının duraksamasına ve hatta gerilemesine yol açabilir," dedi. Bu etkinin piyasa dengelerinin hızla değişmesine bağlı olarak farklılık gösterebileceğini belirten Acar, Suriyeli mültecilerin dönüşüyle birlikte ekonomik etkilerin de ortaya çıkabileceğine dikkat çekti. Özellikle, mültecilerin yoğun olarak çalıştığı tarım, inşaat ve hizmet sektörlerinde işgücü eksikliği yaşanabileceğini vurgulayan Acar, "Bu alanlarda yeni çalışanların yetiştirilmesi zaman alabilir. Mevcut işgücü dengelerini bozmak kolay değil. Sistemin tekrar rayına oturması için altı ay ile bir yıl gibi bir süre gerekebilir," ifadelerini kullandı. Bu süreçte, ayrıca yerel şirketlerin bu değişikliklere uyum sağlamak için ek stratejiler geliştirmesi bekleniyor.
“Ticari köprü olur”
Acar, Suriyeli mültecilerin bir kısmının ülkede kalmaya devam edeceğini ve bunun çok boyutlu etkiler yaratabileceğini ifade etti. Türkiye’de düzen kurmuş olanların gidişinin gecikeceğini belirten Acar, "Türkiye’de şimdiye kadar çifte vatandaşlık kazanmış ya da konut sahibi olmuş Suriyeliler bulunuyor. Bu kişiler, geri dönüşü düşünmek yerine, Türkiye ile Suriye arasında ticaret köprüleri kurarak bir avantaj sağlayabilir. Aynı zamanda, bu kişilerin ülkeden tamamen ayrılmasını engelleyen sosyoekonomik faktörler de dikkate alınmalıdır. Tüm bu senaryolar, Suriye’nin normalleşme sürecine ve oradaki yaşam koşullarının gelişimine bağlı olarak değişiklik gösterebilir" diye konuştu.
İzmir’de de kira fiyatlarında düşüş yaşanabileceğini kaydeden Acar, sürecin uzun ancak olasılığının yüksek olduğunu belirtti. İzmir’in belirli bölgelerinde yaşamlarını devam ettiren Suriyelilerin ülkelerine dönmesiyle kiralarda bölge bölge düşüşler yaşanacağını vurgulayan Acar, “En iyi ihtimalle 2 yıl içerisinde sonuçlarını göreceğiz” dedi.
“Şehre etkisi olmaz”
İzmir Emlak Komisyoncuları Odası Başkanı Mesut Güleroğlu, şehirdeki kira dengelerinin Suriyelilerin gidişinden etkilenmeyeceğini ifade etti. Güleroğlu, "İzmir'in belli bölgelerinde, özellikle Çankaya, Konak ve Basmane gibi semtlerde bir hareketlilik gözlemlenebilir. Ancak bu hareketliliğin genel kira fiyatlarında kayda değer bir düşüşe yol açacağını sanmıyorum. Bazı bölgelerde sınırlı bir düşüş yaşansa da bu durumun şehir genelinde belirgin bir etkisi olmayacak," diye konuştu. Güleroğlu, ayrıca mültecilerin çoğunun uzun yıllardır şehirde yaşadığını ve geri döndükleri takdirde bu evleri yeniden kiralayabileceklerini sözlerine ekledi.
