Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verileri, Türkiye'nin demografik dönüşümünde kritik bir eşiğe gelindiğini gözler önüne serdi. 2024 yılı itibarıyla çocuk nüfus oranı yüzde 25,5’e gerileyerek, verilerin tutulmaya başlandığı 1935 yılından bu yana en düşük seviyeyi gördü.
Yüzde 50’lerden Yüzde 25’e Geriledi
Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) sonuçlarına göre Türkiye'nin toplam nüfusu 85 milyon 664 bin 944’e ulaşırken, bu nüfusun yalnızca 21 milyon 817 bin 61’ini çocuklar oluşturdu. 1970’te toplam nüfusun yüzde 48,5’ini kapsayan çocuklar, 2024 itibarıyla toplamın dörtte birine kadar geriledi.
Projeksyonlar da bu eğilimin süreceğine işaret ediyor. Mevcut doğurganlık oranlarının devam etmesi halinde, çocuk nüfusun 2100 yılında yüzde 14,5’e kadar düşeceği öngörülüyor. Daha düşük doğurganlık senaryosunda ise bu oran yüzde 9,9’a kadar inebilir.
Türkiye Hâlâ Önde
2023 verilerine göre Avrupa Birliği ortalaması yüzde 18 seviyesindeyken, Türkiye'nin çocuk nüfus oranı yüzde 26 ile hâlâ birçok Avrupa ülkesinden daha yüksek. Ancak uzun vadeli projeksiyonlar, bu farkın kapanacağına ve hatta Türkiye’nin bazı AB ülkelerinin altına gerileyebileceğine işaret ediyor.
Çocukların Gelişimini Tehdit Ediyor
Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması’nın 2024 verilerine göre çocuklar arasında yoksunluk giderek artıyor. Türkiye'de her 10 haneden biri, maddi imkânsızlıklar nedeniyle çocuklarına yeni giysi alamazken; çocukların yüzde 10'u ise günlük taze meyve ve sebze tüketiminden mahrum kalıyor. Evden uzakta bir haftalık tatil yapamayan hane oranı ise yüzde 48’i buluyor.
Beş Yaş Altı Ölüm Hızında Tersine Dönüş
2009 yılından bu yana düşüş trendinde olan bebek ve çocuk ölüm oranları, 2022 sonrası yeniden artışa geçti. 2022’de binde 9,2 olan bebek ölüm hızı, 2024’te binde 10’a; beş yaş altı ölüm hızı ise binde 11,2’den binde 14,5’e yükseldi. Uzmanlar, bu eğilimi kamu sağlığı açısından endişe verici bir gelişme olarak değerlendiriyor.
Çocuk İşgücü 10 Yılın Zirvesinde
2024 Hanehalkı İşgücü Araştırması sonuçları, çocuk işgücünde de çarpıcı bir tabloyu ortaya koydu. 15-17 yaş grubundaki çocukların işgücüne katılma oranı yüzde 24,9’a ulaşarak son 10 yılın en yüksek seviyesine çıktı. Erkek çocuklarda bu oran yüzde 35,6 iken, kız çocuklarda yüzde 13,7 olarak kaydedildi.
