Ege Üniversitesi Güneş Enerjisi Enstitüsü Enerji Teknolojileri Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Dr. Öğr. Üyesi Özben Kutlu ve Bükreş Politeknik Üniversitesi’nden Dr. Mihaela Bălănescu tarafından yürütülen "Temiz Üretim Zincirinde Entegre Enerji ve Çevre Yönetimi Yoluyla Atıktan Sürdürülebilir Fosfor Geri Kazanımı (PREWA)” başlıklı proje, TÜBİTAK ve Romanya Araştırma, İnovasyon ve Dijitalleşme Bakanlığı (MCID) tarafından 2024 yılı çağrısı kapsamında desteklenmeye hak kazandı.
Proje ile fosfor içeren atıkların yakılmasıyla elde edilen küllerden fosforun geri kazanımı hedefleniyor. Çalışma, tarım ve gıda sektörü için kritik öneme sahip olan fosforun sürdürülebilir kullanımına yönelik çözümler üretmeyi amaçlıyor.
Çevresel sürdürülebilirliğe önemli katkı
Ege Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Necdet Budak, projenin Türkiye yürütücüsü olan Dr. Öğr. Üyesi Özben Kutlu’yu makamında ağırlayarak tebrik etti. Üniversitenin bilimsel araştırmalarını uluslararası düzeye taşıdığına dikkat çeken Rektör Prof. Dr. Budak, sürdürülebilir enerji ve çevre yönetimi alanındaki bu projenin büyük bir çevresel etki yaratacağını vurguladı. Ege Üniversitesi’nin tam akredite, milli yenilik ödüllü ve sağlık temalı araştırma üniversitesi olarak küresel bilim camiasında söz sahibi olduğunu belirten Prof. Dr. Budak, bu tür projelerin teknolojik gelişmelere yön vereceğini ifade etti.
Fosfor, AB'nin kritik malzeme listesinde
Projeye ilişkin detayları paylaşan Dr. Özben Kutlu, fosfat kayaçlarının sınırlı sayıda ülkenin tekelinde olması nedeniyle fosfor arz güvenliğinin tarım sektörü için önemli bir konu olduğunu belirtti. Türkiye ve Romanya gibi ülkelerde fosforun geri kazanımının tarımsal sürdürülebilirlik açısından kritik bir çözüm sunduğunu ifade eden Dr. Kutlu, geliştirdikleri sistemin Avrupa Birliği’nin kritik malzemeler listesinde yer alan fosfor için yenilikçi bir temiz üretim süreci oluşturacağını söyledi.
Çevre dostu çözümler sunacak
Projede, arıtma çamuru ve kullanılmış mantar kompostu gibi atıkların yakılmasıyla fosfor açısından zengin küllerin elde edilmesi ve bu küllerden fosfor geri kazanımı sağlanması planlanıyor. Sürecin çevresel etkilerini en aza indirmek ve enerji maliyetlerini düşürmek için akışkan yatak yakma, mikrodalga ısıtma ve piroliz teknolojileri kullanılacak.
Fosforca zengin kül, mikrodalga ısıtma tekniği ile işlenerek fosfor geri kazanımı sağlanacak. Ayrıca, elde edilen enerji döngüsel ekonomi çerçevesinde atık yönetimi süreçlerine entegre edilecek. Projede laboratuvar ortamında geliştirilen yöntemler, endüstriyel uygulamalara (scale-up) uygun hale getirilerek işletme koşulları belirlenecek. Çalışma, aynı zamanda çevresel fizibilite açısından yaşam döngüsü analizi (LCA) ile değerlendirilecek ve biyoçar üretimi gibi alternatif süreçlerle karşılaştırılacak.
Çevresel ve ekonomik iyileşmeler sağlayacak
PREWA projesi, Ege Üniversitesi Güneş Enerjisi Enstitüsü ve Bükreş Politeknik Üniversitesi ortaklığında yürütülecek. Proje sayesinde, iki ülkenin akademik altyapısı ortak kullanılarak bilgi transferi sağlanacak. Projenin, atıkların değerli ürünlere dönüştürülmesi ve enerji tüketiminin azaltılması yoluyla ekonomik ve çevresel sürdürülebilirliğe büyük katkılar sunması bekleniyor. Ayrıca, tarım ve enerji sektörlerinde kullanılabilecek yenilikçi ürünlerin geliştirilmesine öncülük edecek. Proje kapsamında geliştirilecek yöntemler, hem Türkiye hem de Romanya’da gıda ve tarım sektörlerinde çevresel ve ekonomik iyileşmeler sağlayarak sürdürülebilir kalkınmaya katkıda bulunacak.
