Soğuk Savaş döneminde büyük bir yarışa sahne olan uzay keşifleri, insanlığın sınırlarını zorlayan bir mücadeleye dönüştü. Peki, tarihe adını altın harflerle yazdıran ve uzaya giden ilk insan hangi millettendi? Peki, uzaya giden ilk insan hangi millettendir?
Uzaya giden ilk insan hangi millettendir?
Uzaya çıkan ilk insan olan Yuri Alekseyeviç Gagarin, 9 Mart 1934'te Sovyetler Birliği'nde doğdu. 12 Nisan 1961'de Vostok 1 uzay aracıyla gerçekleştirdiği uçuşla, dünya yörüngesinde bir tur atarak uzaya çıkan ilk insan oldu. Bu tarihi olay, uzay çağını başlattı ve Gagarin'i uluslararası bir kahraman haline getirdi. Sovyetler Birliği tarafından en büyük onurlar arasında yer alan Sovyetler Birliği Kahramanı unvanı başta olmak üzere birçok ödüle layık görüldü.
Gagarin'in uzaya yaptığı yolculuk, sadece kendi başarılarıyla değil, Sovyetler Birliği'nin uzay araştırmalarındaki öncülüğüyle de anıldı. Vostok 1, onun tek uzay uçuşu oldu. Daha sonraki Soyuz 1 görevinde yedek mürettebat olarak yer aldı, ancak bu görev sırasında ana mürettebat üyesi olan Vladimir Komarov hayatını kaybetti. Uzay yolculuğundan sonra, Gagarin Moskova yakınlarında bulunan Kozmonot Eğitim Merkezi'nde eğitim görevlisi olarak çalışmaya başladı.
Erken Yaşamı ve Eğitimi
Gagarin, Gzhatsk yakınlarındaki Klushino köyünde doğdu. Ebeveynleri tarım işçisiydi; babası marangozluk ve tuğla yapımıyla uğraşırken, annesi sütçü olarak çalışıyordu. Dört kardeşten biri olan Yuri, çocukluk yıllarında Nazi işgalinin acılarını yaşadı. 1941'de Almanya'nın Moskova’ya ilerleyişi sırasında Klushino işgal edildi ve Gagarin ailesi zorlu koşullar altında yaşamak zorunda kaldı. Nazi askerleri tarafından iki abisi zorla Polonya'ya götürüldü ve ancak savaşın sona ermesinden sonra geri dönebildiler.
Savaşın ardından aile, Gzhatsk’a taşındı ve Gagarin burada eğitimine devam etti. Matematik ve fizik derslerine ilgi duydu ve bir teknik okulda eğitim aldı. Daha sonra Sovyet Hava Kuvvetleri'ne katılarak pilotluk eğitimi aldı. Orenburg'daki Chkalov Hava Kuvvetleri Pilot Okulu'nda eğitim gördü ve 1957'de mezun oldu. Aynı yıl tıp teknisyeni Valentina Ivanovna Goryacheva ile evlendi.
Sovyetler Birliği Uzay Programı ve Seçimi
1960 yılında, Sovyet uzay programı kapsamında 20 pilot arasından seçilen Gagarin, Vostok programı için eğitime başladı. Fiziksel dayanıklılığı, keskin zekâsı ve disipliniyle dikkat çeken Gagarin, uzaya çıkacak ilk kozmonot olarak belirlendi. Küçük bir uzay kapsülü olan Vostok 1 için seçilmesinde, fiziksel özellikleri de etkili oldu; 1.57 metre boyuyla dar kokpite rahatça sığabiliyordu.
Uzay yolculuğu öncesinde Gagarin, psikolojik ve fiziksel testlere tabi tutuldu. Diğer adaylarla yapılan gizli oylamada, büyük çoğunluk Gagarin'in bu tarihi görev için en uygun kişi olduğunu düşündü. Uzay programı yetkilileri de onun zekâsı, cesareti ve mütevazılığı nedeniyle en iyi seçenek olduğunu onayladı.
Vostok 1 ve Uzay Uçuşu
12 Nisan 1961'de Gagarin, Baikonur Uzay Üssü'nden Vostok 1 kapsülüyle uzaya fırlatıldı. Çağrı adı "Kedr" (Rusça: Sedir ağacı) olan Gagarin, fırlatma sırasında ünlü "Поехали!" ("Hadi gidelim!") ifadesini kullanarak, bu sözü Sovyetler için tarihî bir slogan haline getirdi.
Gagarin’in uçuşu yaklaşık 108 dakika sürdü. Dünya yörüngesinde bir tur atan Vostok 1, Kazakistan’a paraşütle iniş yaptı. Uzay yolculuğu sırasında Gagarin ağırlıksızlık deneyimi yaşadı ve dünyayı benzersiz bir perspektiften gözlemledi. Görev tamamlandığında, Sovyetler Birliği büyük bir zafer kazanmış oldu ve uzay yarışında ABD'nin önüne geçti.
Şöhreti ve Sonraki Yılları
Uzaydan döndükten sonra Gagarin dünya çapında bir kahraman oldu. Sovyetler Birliği'nin en yüksek ödüllerinden biri olan Sovyetler Birliği Kahramanı unvanını aldı. Ardından birçok ülkeye ziyaretler düzenledi; İtalya, Almanya, İngiltere, Kanada, Brezilya, Japonya ve Mısır gibi ülkelerde büyük törenlerle karşılandı. İngiltere ziyaretinde, yağmura rağmen halkı selamlamak için üstü açık bir arabada durmayı tercih etti ve halkın sevgisini kazandı.
Ancak, Sovyet yetkilileri, Gagarin’in bir kazada hayatını kaybetme riskinden dolayı onu bir daha uzaya göndermemeye karar verdi. Bunun yerine, Star City'deki kozmonot eğitim merkezinde eğitmen olarak görev yaptı. Gagarin ayrıca savaş pilotu olarak eğitimini sürdürmeye devam etti.
Ölümü ve Komplo Teorileri
27 Mart 1968'de, Gagarin bir MiG-15 jet uçağıyla test uçuşu yaparken eğitmeni Vladimir Seryogin ile birlikte kaza geçirdi ve hayatını kaybetti. Ölümü üzerine birçok teori ortaya atıldı. Resmî açıklamalara göre, uçak hava balonu veya başka bir uçaktan kaçmaya çalışırken kontrolden çıkmış ve yere çakılmıştı. Ancak bazı teorilere göre, Gagarin'in ölümüne dönemin Sovyet lideri Leonid Brejnev'in politik nedenlerle müdahalesi olmuş olabilirdi. Bazı kişiler, Gagarin’in halk tarafından çok sevildiği için siyasete atılmasının engellenmek istendiğini öne sürdü.
Gagarin’in naaşı yakıldı ve Moskova’daki Kremlin Duvarı Mezarlığı'na gömüldü. Ölümünün ardından Sovyetler Birliği'nde büyük bir yas ilan edildi.
Mirası ve Anıları
Yuri Gagarin’in uzay yolculuğu, insanlığın en büyük başarılarından biri olarak kabul edilir. Onun onuruna Kozmonot Günü (12 Nisan) ilan edildi ve Birleşmiş Milletler tarafından Uluslararası Uzay Uçuşu Günü olarak kabul edildi. Dünyanın birçok yerinde Gagarin’in heykelleri dikildi ve adı birçok cadde, okul ve kurumda yaşatıldı.
Apollo 11 görevinde astronotlar, Gagarin’in adını Ay’da bıraktıkları bir anı plaketiyle ölümsüzleştirdi. Ay’ın uzak yüzündeki Gagarin Krateri de onun onuruna isimlendirildi. Rusya'da basılan madeni paralar, posta pulları ve hatıra eşyaları onun anısını yaşatmaya devam ediyor. Ayrıca, Gagarin Kupası, 2008 yılından itibaren KHL buz hokeyi liginin en büyük ödülü olarak verilmeye başlandı. Gagarin, insanlık tarihindeki en büyük kaşiflerden biri olarak kabul edilir ve "Uzaya çıkan ilk insan" unvanıyla sonsuza kadar hatırlanacaktır.
