Aliağa Belediyesi’nin başvurusu üzerine, Helvacı Kilimi, Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından coğrafi işaretli ürün olarak tescillendi. Binlerce yıllık Türk kültürünün izlerini taşıyan bu özel dokuma, tarihi motifleri ve kendine özgü üretim teknikleriyle gelecek nesillere aktarılacak.
Tarihi dokuma korunacak
Helvacı Kilimi’nin yok olmaya yüz tutan geleneksel dokuma tekniklerini yaşatmak ve korunmasını sağlamak amacıyla Aliağa Belediyesi, eylül 2023’te Türk Patent ve Marka Kurumu’na resmi başvuruda bulundu. Bu süreçte belediye, yurt içi ve yurt dışından Helvacı Kilimi ile ilgili belge, yayın ve dokümanları derleyerek üniversitelerle iş birliği yaptı ve bilimsel saha araştırmaları yürüttü.
Ardahan Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Ebru Subaşı’nın katkılarıyla hazırlanan başvuru dosyasında, kilimin ayırt edici özellikleri, üretim yöntemleri, motifleri ve kullanım alanları detaylı bir rapor halinde sunuldu. Değerlendirme sürecinin ardından 1 Mart 2025 itibarıyla Helvacı Kilimi, 1714 numaralı Mahreç Coğrafi İşaret Tescil Belgesi ile koruma altına alındı.
Aliağa’nın ilk coğrafi işaretli ürünü
Helvacı Kilimi’nin Aliağa’nın ilk coğrafi işaretli ürünü olduğunu belirten Aliağa Belediye Başkanı Serkan Acar, tescil kararının ardından Helvacı Mahallesi’nin Barbaros, Fatih ve Mimar Sinan mahalle muhtarlarını makamında ağırladı. Başkan Acar, Helvacı halkının sahip olduğu bu kültürel mirası korumanın önemine vurgu yaparak, coğrafi işaret sürecini muhtarlarla birlikte duyurduklarını ifade etti.
Başkan Acar, Aliağa’nın diğer yerel değerleri için de coğrafi işaret çalışmalarını sürdüreceklerini belirterek, Şakran Zeytinyağı için de benzer bir başvurunun yapılacağını açıkladı.
Helvacı Kilimi hakkında
Helvacı Kilimi, Aliağa ilçesine bağlı Helvacı beldesinde üretilen, kök boyalarla renklendirilen yün ve pamuk ipliklerinden dokunan geleneksel bir kilim türü olarak biliniyor. Türk kilim sanatında özel bir yere sahip olan bu dokuma, düz tezgahlarda, “ip ağacı” tekniğiyle üretiliyor.
Kilimin üretim sürecinde, doğal bitkisel kök boyalar kullanılıyor. Renkler, bitkilerin kök, yaprak, gövde ve kabuklarından elde ediliyor. Kullanım alanına göre farklı türlere ayrılan Helvacı Kilimi; Şamı Kilim, Pandır Kilim, Koca-Goca Kilim, Kara Zili-Gara Sili, Meldin-Mendil, Yük Perdesi, Arkalaç, Namazlık, Minder, Heybe, Torba ve Çuval gibi isimler alıyor.
