Atatürk’ün bilinmeyen mektupları… Satır aralarına gizlenmiş dostluk… Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk’ün, Madam Corinne Lütfü adlı bir hanımefendi ile uzun süre yazıştığını biliyor muydunuz? Kimdi bu özel kadın? Atatürk ile nasıl bir bağ kurmuştu? Mektuplarında neler konuşuluyordu?
Madam Corinne Lütfü kimdir?
Madam Corinne Lütfü, Osmanlı İmparatorluğu’nda ve erken Cumhuriyet döneminde müzik, sanat ve entelektüel çevrelerde önemli bir figür olarak tanınan kültürlü bir kadındı. 1883 yılında İstanbul'da doğan Corinne, Levanten kökenli bir aileye mensuptu. Ailesi aslen Cenova'dan İstanbul'a göç etmiş ve Osmanlı uyruğuna geçmişti. Büyükbabası Gregoire, Osmanlı Sarayı'nda tercümanlık yapmış ve bu sebeple "Tergiman" soyadını almıştı.
Aile Kökeni ve Eğitimi
Corinne'nin babası, Osmanlı Bahriyesi'nde tercüman olarak görev yapan ve aynı zamanda doktor olan Miralay (Albay) Luigi İsmet Bey'di. İstanbul'da tıp eğitimi alarak Osmanlı ordusunda yükselen Luigi, ilerleyen yıllarda paşa rütbesine erişmiş ve Osmanlı devletine önemli hizmetlerde bulunmuştur. Annesi ise kökleri Mısır Hidivlerine dayanan Adelaide Bedan Hanım idi.
Ailenin köklü eğitim geleneğine uygun olarak, Corinne çocukluk yıllarından itibaren sanata ve özellikle müziğe büyük bir ilgi duymuştur. Paris Konservatuvarı’nda piyano ve şan eğitimi alarak kendisini geliştirmiştir. Bunun yanı sıra, İtalyanca, Fransızca ve Türkçeyi mükemmel derecede konuşabilen kültürlü bir kişiliğe sahipti. Kız kardeşi Edith de edebiyat ve felsefe alanında donanımlı biriydi; Osmanlı ve erken Cumhuriyet döneminin entelektüel çevrelerinde tanınan isimlerden biri haline gelmiştir.
Osmanlı Kadın Hareketi ve Sosyal Faaliyetleri
Corinne ve kız kardeşi Edith, 1909’da kadınların eğitim ve sosyal hayata katılımını teşvik etmek amacıyla kurulan Osmanlı Kadınlar Cemiyeti’ne katılmıştır. 1914 yazında, bu cemiyetin yönetim kuruluna giren Corinne, burada veznedar olarak görev yapmıştır.
I. Dünya Savaşı sırasında, savaş cephelerinden gelen yaralı Osmanlı askerlerine yardım etmiş ve moral desteği sağlamıştır. Bu dönemde sosyal dayanışma ruhunu ön planda tutan bir figür haline gelmiştir.
Mustafa Kemal Atatürk ile Tanışması ve Dostluğu
Madam Corinne, Osmanlı ordusunda görev yapan Yüzbaşı Ömer Lütfü Bey ile tanışarak bir aşk ilişkisi yaşamış ve 5 Eylül 1910’da onunla evlenmiştir. Bu süreçte, Ömer Lütfü Bey’in Harbiye Mektebi’ndeki eğitmenlik yaptığı yıllarda, Mustafa Kemal Atatürk ile dostluk kurduğu bilinmektedir.
Madam Corinne’nin ailesi, Harbiye yakınlarındaki evlerinde müzik ve sohbet toplantıları düzenlerdi. Bu toplantılarda Corinne piyano çalarken, dönemin önemli isimleri edebiyat ve siyaset konularında fikir alışverişinde bulunurdu. Mustafa Kemal, 1909 yılında İstanbul’a geldiğinde bu toplantılara katılmış, burada Madam Corinne ve kardeşi Edith ile sık sık entelektüel sohbetlerde bulunmuştur.
Ömer Lütfü Bey, 1912’de Balkan Savaşları sırasında şehit düşünce, Madam Corinne genç yaşta dul kalmıştır. Atatürk, İstanbul’a döndüğünde ona başsağlığı dilemiş ve bu dostluk yıllar içinde güçlenerek devam etmiştir. Mustafa Kemal, Corinne’den Fransızca dersleri almaya başlamış ve yıllar boyunca mektuplaşmışlardır. Bu mektuplar, sadece dil öğrenme süreciyle sınırlı kalmayıp, aynı zamanda fikir alışverişi yapılan samimi yazışmalar niteliğinde olmuştur.
Atatürk’ün, Corinne’e 1913-1917 yılları arasında yazdığı 15 mektup, 5 kart ve 2 telgraf, onun genç bir subayken karakterine dair önemli ipuçları sunmaktadır. Mektuplarında, devlet yönetimi, vatan sevgisi ve ileride gerçekleştireceği devrimlere dair düşüncelerini paylaşmıştır. Corinne de bu yazışmalara büyük bir ilgiyle karşılık vermiştir. Mustafa Kemal'in, Latin harflerini ilk kez kullandığı metinlerden bazıları da bu mektuplarda yer almaktadır.
Milli Mücadele ve Sürgün Yılları
İstanbul’un işgal altında olduğu dönemde Mustafa Kemal’in Şişli’deki evi dışında önemli görüşmeler yaptığı yerlerden biri de Madam Corinne’in babasının Beyoğlu’ndaki eviydi. Ancak, İngilizler bu yakınlığı fark edince Madam Corinne’nin evine baskın yaparak Mustafa Kemal’in fotoğrafını duvardan indirmesini istemişlerdir. Corinne bunu reddetmiş ve İngiliz askerlerinin baskısı sonucu ailesiyle birlikte İtalya’ya sürgüne gitmek zorunda kalmıştır.
İtalya’da oldukça zor günler geçiren Corinne, piyano ve şan dersleri vererek geçimini sağlamıştır. Mustafa Kemal’in Anadolu’da Milli Mücadele’ye başlamasıyla İstanbul’a dönme umudu kaybolmuş, ancak İtalya’daki yıllarında da kültürel faaliyetlerini sürdürmüştür.
Türkiye’ye Dönüş ve Son Yılları
Cumhuriyet ilan edildikten sonra Atatürk, Corinne’i Türkiye’ye dönmesi için davet etmiş, ancak o uzun süre bu teklifi kabul etmemiştir. Nihayet, 1941 yılında Türkiye’ye dönen Madam Corinne, Taksim’de Çiçek Apartmanı’nda oğlu ile birlikte yaşamaya başlamıştır. İstanbul’da tekrar müzikle ilgilenmiş, dersler vermiş ve sanat çevrelerinde aktif bir rol üstlenmiştir.
Sağlık sorunları nedeniyle 7 Haziran 1946’da, 63 yaşında hayatını kaybetmiştir.
