Borsa İstanbul'da işlem gören en büyük 30 şirketin oluşturduğu BIST 30 endeksinde yer alan bankacılık dışı 26 şirketin, iklim değişikliğiyle mücadelede yeterince etkin olmadığı belirlendi. "İklim İçin 350 Derneği" ve "Sürdürülebilir Ekonomi ve Finans Araştırmaları Derneği" (SEFiA) tarafından hazırlanan 2023 raporu, bu şirketlerin sürdürülebilirlik ve iklim odaklı hedeflerde sınıfta kaldığını ortaya koyuyor.
ESG Performansı Düşüşte
Rapora göre, 2023'te şirketlerin çevresel, sosyal ve yönetişimsel (ESG) risk skorları genel anlamda kötüleşti. 2022'de ESG açısından düşük riskli şirket oranı %19 iken, bu oran 2023'te %12'ye geriledi. Yüksek riskli şirketlerin oranı ise %38’den %46’ya yükseldi.
2022'de ESG skorlarını iyileştiren şirketlerden bazıları 2023’te de ilerleme kaydetti. Örneğin, Tofaş düşük riskli, Tüpraş orta riskli ve Koç Holding yüksek riskli kategoriye yükseldi. Ancak BİM, ESG puanını düşürerek yüksek riskli kategoriye gerileyen tek şirket oldu.
Bazı Şirketler Verilerde Eksik Kaldı
Alarko Holding, Borusan, Doğuş Otomotiv, Enka İnşaat, Kontrolmatik ve Oyak Çimento gibi 6 şirketin ESG skoruna ulaşılamazken, Astor Enerji ESG raporlama yapmayan yeni şirketlerden biri oldu.
Net Sıfır ve Karbon Nötr Hedeflerinde Artış
Raporda, net sıfır karbon salımı hedefi belirleyen şirketlerin sayısının arttığı vurgulandı. Erdemir, Petkim ve Tofaş bu hedefi duyuran 3 yeni şirket olarak öne çıktı. Toplamda 12 şirket net sıfır hedefi koyarken, 11 şirket karbon nötr olmayı hedefledi. Ancak, bu hedeflerin tamamı 2030 veya 2050 gibi uzun vadeli tarihlere dayanıyor.
Emisyon Raporlaması ve Azaltma Çabaları
2023'te yıllık emisyonlarını açıklayan 18 şirketten 5’i Kapsam 1 emisyonlarını artırırken, 13 şirket azaltmayı başardı. Buna karşın, 7 şirket emisyon raporlamadı. Ayrıca, Tüpraş ilk kez iklim değişikliği ve su güvenliği raporu sundu.
"Şirketler Daha Güçlü Adımlar Atmalı"
İklim İçin 350 Derneği’nden Selen Baykara, şirketlerin net sıfır ve karbon nötr hedefleri açıklamasını olumlu bir adım olarak değerlendirirken, bu hedeflerin somut adımlarla desteklenmesi gerektiğini belirtti. Baykara, şirketlerin karbon emisyonlarını azaltma, çevre dostu teknolojilere yatırım yapma ve stratejik kararlarını iklim riskleri doğrultusunda şekillendirme konularında daha kararlı adımlar atması gerektiğini vurguladı.
SEFiA Analisti Evrim Özyorulmaz Akcura ise, borsaların şirketlerin ESG performanslarını iyileştirme konusunda önemli bir rol oynadığını ifade etti. Akcura, "Türkiye’nin en büyük şirketlerinin sürdürülebilirlik yönetişimindeki çabaları önemli olmakla birlikte, iklim değişikliğiyle mücadelede hâlâ atılması gereken adımlar var" dedi.
Sonuç: Sürdürülebilirlik Stratejilerinde Şeffaflık ve Hesap Verebilirlik Şart
Rapor, Türkiye’nin önde gelen şirketlerinin iklim değişikliğiyle mücadelede daha kararlı ve hızlı adımlar atması gerektiğini ortaya koyuyor. Şirketlerin sürdürülebilirlik stratejilerini genişleterek daha şeffaf ve hesap verebilir bir yapıya kavuşması, ekonomik büyüme ile iklim krizi arasındaki dengeyi kurmada kritik önem taşıyor.
