Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü öğretim üyeleri Doç. Dr. Rengin Özgür Uzilday ve Doç. Dr. Barış Uzilday’ın yürüttüğü iki araştırma projesi, Asya-Pasifik Uzay İşbirliği Örgütü ve Türk Uzay Ajansı iş birliğiyle uzaya gönderildi. Çin Ulusal Uzay İdaresi tarafından desteklenen projeler, Shijian-19 isimli geri döndürülebilir uyduda yer alarak bilim dünyasında önemli bir adım attı.
Uzaya taşınan projeler
Türk Uzay Ajansı’nın koordinasyonuyla hazırlanan “Arabidopsis thaliana'da ER Stresi Toleransı İçin Gen Keşfi” ve “Nohutta Kuraklık Stresine Toleransı Artırmak İçin Uzay Islahı” başlıklı projeler, uluslararası iş birliği kapsamında Çin’in Shijian-19 uydusuyla uzaya gönderildi. Bu projeler, Türkiye’nin uzay araştırmaları tarihinde ilk uzay ıslahı çalışmaları olma niteliği taşıyor.
Uzay ıslahı çalışmaları hakkında
Uzay ıslahı hakkında bilgi veren Doç. Dr. Barış Uzilday, bitki tohumlarının uzaydaki kozmik radyasyon ve mikro yerçekimi koşullarına maruz bırakılarak genetik çeşitlilik oluşturmayı amaçladıklarını belirtti. Uzay ıslahının, çevresel streslere dayanıklı ve yüksek verimli bitki çeşitleri geliştirilmesinde kullanılabileceğini vurgulayan Doç. Dr. Uzilday, bu yöntemin, tarım ve gıda güvenliği açısından büyük bir potansiyele sahip olduğunu kaydederek, Çin, Rusya ve ABD'nin bu alanda uzun süredir çalışmalar yürüttüğünü ve Türkiye’de bu çalışmaları başlatarak ülkenin bilimsel katkısını artırmayı hedeflediklerini dile getirdi.
Nohut odaklı projelerinde, Tarım ve Orman Bakanlığı ve Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü iş birliğiyle ülkemizde yaygın olarak yetiştirilen Sarı-98 çeşidini kullandıklarını ifade eden Doç. Dr. Uzilday, uzay koşullarında gerçekleştirilecek mutasyon ıslahıyla kuraklık stresine dayanıklılığın artırılmasının planlandığını söyledi.
Genlerin keşfi için
Bir diğer projede ise Arabidopsis thaliana adlı model bitkinin tohumları kullanılarak çevresel streslere dayanıklılık sağlayacak genlerin keşfi hedefleniyor. Bu araştırmanın, bitkilerin endoplazmik retikulum stresine karşı genetik adaptasyonlarını inceleyerek tarımda yeni çözümler sunması bekleniyor.
Dünyaya geri döndü
Çin’in Jiuquan Uydu Fırlatma Merkezi’nden Long March-2D roketiyle uzaya gönderilen Shijian-19 uydusu, 13.5 günlük uzay görevini tamamladıktan sonra dünyaya geri döndü. Uydu, bilimsel yükleriyle birlikte Pekin’de düzenlenen bir törenle ilgili ülke temsilcilerine teslim edildi.
Yeni bir dönem başlatacak
Ege Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Necdet Budak, akademisyenleri makamında ağırlayarak kutladı. Türkiye’nin uzay araştırmalarında varlığını güçlendiren bu çalışmaların, uzay bilimlerinde yeni bir dönem başlatacağını belirten Prof. Dr. Budak, projelerin Milli Teknoloji Hamlesi ve Türkiye Yüzyılı vizyonuna büyük katkı sunduğunu vurguladı.
Yeni bir alanda varlık gösterecek
Projelerin, uzay ıslahı çalışmalarıyla Türkiye’nin bu alandaki potansiyelini artıracağını söyleyen Doç. Dr. Rengin Özgür Uzilday, bilimsel çalışmaların uluslararası arenada büyük ilgi gördüğünü ifade etti. Uzay biyoteknolojisi ve ıslahı konularındaki bu adımlar, Türk bilim insanlarının küresel araştırmalarda daha fazla yer almasını sağlayacak.