RTÜK’ün Sözcü TV kanalına verdiği ekran karartma cezası kamuoyunda geniş yankı uyandırdı. Tepki çeken yayının ardından gelen karar, basın özgürlüğü ve sansür tartışmalarını yeniden gündeme taşıdı. Peki, Ekran karartma cezası nedir?
Ekran Karartma Cezası Nedir?
Ekran karartma cezası, özellikle yayıncılık alanında faaliyet gösteren televizyon kanallarına, içeriklerinin belirli kurallara uymaması durumunda verilen idari bir yaptırımdır. Bu ceza, genellikle Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) tarafından uygulanır ve yayıncı kuruluşun belirli bir süre boyunca ekranının tamamen siyah (karartılmış) hale getirilmesini kapsar. Cezanın süresi genellikle 5 dakikadan başlayarak saatlerce sürebilir, durumun ciddiyetine göre değişkenlik gösterir.
Ekran Karartma Cezasının Kapsamı
Bu ceza, sadece görsel içeriği değil, aynı zamanda sesli yayını da kapsayacak şekilde uygulanır. Yani seyirci, ekranı açtığında o kanalın yayını yerine tamamen siyah bir ekran ve sessizlik ile karşılaşır. Bazı durumlarda ise, RTÜK’ün kararı doğrultusunda bu süre zarfında bir bilgilendirme yazısı da yayınlanabilir.
Ekran Karartma Cezası Ne Zaman Verilir?
RTÜK, bu tür cezaları şu gibi durumlarda verebilir:
-
Toplumun ahlaki değerlerine aykırı içerikler
-
Müstehcen sahneler, cinsellik, çıplaklık
-
Aile yapısını bozan ya da yozlaştıran yayınlar
-
-
Şiddet ve korku içerikleri
-
Özellikle çocukları olumsuz etkileyecek şekilde şiddet içeren sahnelerin yoğunluğu
-
-
Yalan haber ve dezenformasyon
-
Halkı yanıltıcı, yanlış bilgi içeren yayınlar
-
-
İnançlara, kimliklere hakaret
-
Din, dil, ırk, mezhep ayrımı gözeterek hakaret veya aşağılayıcı dil kullanımı
-
-
Tarafsızlık ilkesine aykırılık
-
Özellikle haber yayınlarında tek taraflı propaganda veya nefret söylemi
-
-
Reklam ve sponsor ihlalleri
-
Süre aşımı, ürün yerleştirme kurallarına uyulmaması.
-
Ekran Karartma ile Yayın Durdurma Aynı mıdır?
Hayır. Ekran karartma cezası, genellikle tek bir programa ya da belirli bir yayın saatine yönelik uygulanırken; yayın durdurma cezası, kanalın genel yayın akışını belirli bir süre boyunca tamamen kesmesini gerektirir. Yayın durdurma daha ağır bir yaptırımdır.
Cezanın Hukuki Dayanağı
RTÜK bu cezaları, 6112 Sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun kapsamında verir. Yayıncılık ilkelerine aykırı hareket edildiğinde, önce uyarı veya para cezası uygulanabilir. İhlallerin tekrarında ekran karartma ya da yayın durdurma gibi daha ağır yaptırımlara geçilir.
