İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) tarafından yapılan araştırmaya göre, 2024 yılında İstanbul’un hava kirliliği değerlerinde önemli değişimler yaşandı. Megakentte partiküler madde (PM10), ince partikül madde (PM2.5), karbonmonoksit (CO) ve kükürt dioksit (SO2) seviyelerinde düşüş görülürken, azot dioksit (NO2) ve ozon (O3) oranlarında artış kaydedildi. Özellikle ozon seviyesindeki %10’luk artış dikkat çekerken, kükürt dioksit oranında %37’lik iyileşme yaşandı.
Hava Kirliliği Değerlerinde Önemli Değişimler
İTÜ İklim Bilimi ve Meteoroloji Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hüseyin Toros tarafından yürütülen çalışmada, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ile İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) hava kalitesi ölçüm istasyonlarından elde edilen veriler incelendi. Çalışmada, İstanbul genelindeki hava kalitesinde bazı parametrelerde iyileşme görülürken, bazı kirleticilerin ise yükselişte olduğu belirlendi.
Ölçüm sonuçlarına göre;
Ozon (O3): 2023 yılı ortalaması 34,62 µg/m³ iken, 2024 yılında 38,07 µg/m³'e çıkarak %10 oranında arttı.
Azot dioksit (NO2): 2023’te 35,93 µg/m³ olan ortalama değer, 2024’te 38,07 µg/m³'e yükselerek %6 artış gösterdi.
Kükürt dioksit (SO2): 2023’te 7,23 µg/m³ olan değer, 2024’te 4,53 µg/m³'e gerileyerek %37 oranında iyileşti.
Karbonmonoksit (CO): 2023 yılı ortalaması 748,72 µg/m³’ten 2024’te 660,69 µg/m³’e düştü ve %12’lik bir iyileşme görüldü.
İnce partikül madde (PM2.5): 2023'te 19,71 µg/m³ olan değer, 2024'te 17,81 µg/m³’e gerileyerek %10 azaldı.
Partiküler madde (PM10): 2023 yılında 37,52 µg/m³ olan değer, 2024’te 35,40 µg/m³’e düşerek %6 oranında iyileşti.
İstanbul'da Hava Kalitesi İlçelere Göre Değişti
İstanbul genelindeki hava kirliliği değişimleri ilçelere göre farklılık gösterdi. PM10 değerleri bazında en büyük iyileşme Ümraniye’de kaydedildi. 2023 ile 2024 yılları karşılaştırıldığında, Ümraniye 1 istasyonunda %31’lik bir iyileşme görülürken, bunu %29 ile Kartal ve Sarıyer, %25 ile Selimiye ve %24 ile Beşiktaş takip etti.
Ancak, hava kalitesinde bozulmaların yaşandığı bölgeler de dikkat çekti. En büyük hava kirliliği artışı ise şu bölgelerde görüldü:
Avcılar: Hava kalitesi %14 kötüleşti.
Beylikdüzü: %19 oranında bozulma yaşandı.
Büyükada: Hava kirliliği %19 arttı.
Kandilli: İki istasyon arasındaki farklılık dikkat çekerken, Kandilli 1 istasyonunda hava kalitesi %22 kötüleşti.
Sarıgazi 4: Hava kalitesi %22 oranında düştü.
Uzmanlar Uyarıyor: “Havamız Yeterince Temiz Değil”
İstanbul’daki hava kirliliği verilerini değerlendiren Prof. Dr. Hüseyin Toros, atmosferdeki kirletici yoğunluğunun insan sağlığını doğrudan etkilediğini belirtti. Toros, sanayileşme ve fosil yakıt tüketiminin artışıyla birlikte hava kalitesinin olumsuz etkilendiğine dikkat çekerek şu açıklamayı yaptı:
"İnsanlar her gün yaklaşık 10 ila 15 kilogram hava soluyor. Bu nedenle solunan havanın temizliği, hem insan sağlığı hem de ekosistem için büyük önem taşıyor. Dünya Sağlık Örgütü’nün (WHO) raporlarına göre, her yıl dünya genelinde 7 milyondan fazla insanın ölümüne hava kirliliği neden oluyor. Ayrıca dünya nüfusunun %90’ından fazlası kirli hava soluyor. İstanbul’daki hava kalitesi verilerine baktığımızda, bazı değerlerin iyileştiğini ancak genel olarak havamızın yeterince temiz olmadığını söyleyebiliriz.”
Toros, hava kirliliğinin yalnızca sanayi ve trafik kaynaklı olmadığını, meteorolojik şartların da büyük bir etken olduğunu vurguladı. Özellikle atmosferdeki rüzgar hareketleri ve sıcaklık değişimlerinin, kirletici maddelerin yoğunluğunu artırabileceğini belirtti.
Ne Yapılmalı? Çözüm Önerileri
Hava kirliliğinin azaltılması için alınabilecek önlemler hakkında da değerlendirmelerde bulunan uzmanlar, özellikle şu noktalara dikkat çekiyor:
Fosil yakıt kullanımının azaltılması: Temiz enerji kaynaklarına yönelmek, hava kirliliğini azaltmanın en önemli yollarından biri.
Trafik kaynaklı emisyonları düşürmek: Elektrikli araçların teşvik edilmesi, toplu taşıma sistemlerinin iyileştirilmesi ve bisiklet kullanımının yaygınlaştırılması öneriliyor.
Yeşil alanların artırılması: Ağaçlandırma çalışmaları, hava kalitesinin iyileştirilmesine yardımcı olabilir.
Sanayi tesislerinin denetlenmesi: Fabrika bacalarındaki filtre sistemlerinin daha sıkı kontrol edilmesi gerekiyor.
İstanbul’un Havası Temiz Değil, Önlem Alınmalı
İstanbul’da hava kirliliği verilerinde 2024 yılında bazı kirleticilerin azalması sevindirici olsa da, özellikle ozon ve azot dioksit değerlerindeki artış endişe verici bir tablo ortaya koyuyor. Hava kalitesindeki iyileşmelerin sürdürülebilir hale gelmesi için yetkililerin çevre politikalarını daha sıkı uygulaması ve vatandaşların da bireysel olarak çevre dostu yaşam alışkanlıklarını benimsemesi gerekiyor.
İstanbul’un hava kalitesindeki bu değişim, şehirdeki yaşam kalitesini doğrudan etkileyen bir faktör olarak karşımıza çıkarken, uzmanlar önlem alınmazsa ilerleyen yıllarda daha ciddi hava kirliliği problemleri yaşanabileceği konusunda uyarıyor
