O, ilmiyle asırlardır konuşulan, adaletiyle tanınan ve Peygamber’in övgüsüne mazhar olmuş bir sahabe… Onu diğerlerinden ayıran neydi? Muaz bin Cebel kimdir?
Muaz bin Cebel kimdir?
Muaz bin Cebel (r.a.), İslam Peygamberi Hz. Muhammed'in (s.a.s.) sahabelerinden olup, özellikle helal ve haram konularındaki derin bilgisiyle tanınan bir fıkıh âlimiydi. 601 veya 603 yılında Medine’de doğmuş, Hazrec kabilesinin Benî Seleme koluna mensuptu. Genç yaşlarında İslam'ı kabul etmiş ve Resulullah'a (s.a.s.) İkinci Akabe Biatı'nda biat eden 70 Ensar’dan biri olmuştur.
İslam’ın yayılmasına büyük katkılar sağlayan Muaz bin Cebel (r.a.), putperestlikle mücadele etmiş ve Yesrib’in ileri gelenlerinden Amr İbn Cemuh’un İslam’a girmesine vesile olmuştur. Resulullah (s.a.s.) ile hicretten sonra güçlü bir bağ kurmuş, onun ilim meclislerinde yer almış ve Abdullah bin Mesud (r.a.) ile kardeş ilan edilmiştir. Sahabeler arasında Kur'an-ı Kerim'i en iyi bilenlerden biri olarak kabul edilmiş ve Peygamberimiz (s.a.s.), “Ümmetimin helal ve haramı en iyi bileni Muaz bin Cebel’dir.” diyerek onu övmüştür.
Bedir, Uhud, Hendek gibi önemli savaşlara katılan Muaz (r.a.), Mekke fethi sonrasında Hz. Peygamber (s.a.s.) tarafından Mekke’ye Kur’an ve dinî bilgiler muallimi olarak tayin edilmiştir. Daha sonra Yemen'e kadı ve zekât memuru olarak gönderilmiş, burada büyük hizmetlerde bulunmuştur. Yemen’deyken Resulullah (s.a.s.) ile yaptığı ünlü diyalog, içtihat kavramının temelini oluşturan önemli bir örnek olarak kabul edilir. Hz. Peygamber (s.a.s.), ona “Kur’an’da hüküm bulamazsan ne yaparsın?” diye sorduğunda, Muaz (r.a.), önce sünnete, sonra kendi içtihadına başvuracağını söylemiş, bu cevap Peygamberimiz (s.a.s.) tarafından takdirle karşılanmıştır.
Hz. Ebu Bekir (r.a.) döneminde şûra meclisinde yer alan Muaz (r.a.), Hz. Ömer (r.a.) döneminde de önemli görevler üstlenmiştir. Suriye ve Filistin bölgelerinde İslam’ı öğretmekle görevlendirilmiş, aynı zamanda fetih hareketlerine de katılmıştır. Veba salgınının yaygın olduğu bir dönemde Filistin bölgesinde görev yaparken hastalığa yakalanarak 638 veya 639 yılında 35-36 yaşlarında vefat etmiştir.
Muaz bin Cebel (r.a.), üstün ahlakı, ilmi derinliği ve adalet anlayışıyla sahabeler arasında öne çıkmış, fıkıh alanında ilk içtihat yapanlardan biri olarak kabul edilmiştir. Sahabeler, onun bilgi ve hikmetini Hz. İbrahim’e (a.s.) benzetmişlerdir. Kur’an-ı Kerim’i ezbere bilen ve Resulullah’ın (s.a.s.) ilmi tavsiyeler verdiği dört büyük sahabiden biri olarak kabul edilen Muaz (r.a.), ümmetin önemli alimlerinden biri olarak İslam tarihinde yerini almıştır.
