Köstenceli Hamza Bey, 15. yüzyıl Osmanlı donanmasının en bilinen isimlerinden biri olsa da, hayatı ve faaliyetleri hakkında hâlâ pek çok soru işareti bulunmaktadır. Peki, Osmanlı denizcisi Köstenceli Hamza Bey kimdir? İşte detaylar...
Köstenceli Hamza Bey kimdir?
Hamza Bey, 15. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu'nda önemli roller üstlenen bir amiral ve kumandandır. Arnavut kökenli olduğu belirtilen Hamza Bey, ilk kez 1421'de tarih sahnesine çıkmıştır. Bu dönemde, kardeşi Bayezid Paşa'nın Mustafa Çelebi'nin Edirne'yi ele geçirmesini engellemeye çalıştığı ancak başarısız olduğu olaylarla anılmıştır.
Bizans tarihçisi Doukas, Hamza ve kardeşi Bayezid'in Arnavut kökenli olduğunu ifade ederken, modern tarihçi Uzunçarşılı, Hamza Bey'in Amasyalı Yahşi Bey'in oğlu olarak Amasya'da doğduğunu ve bu nedenle "Amasyalı" lakabını aldığını belirtir. Bu bilgi, onun bir dönme olmadığına işaret etmektedir. Bununla birlikte, ailesinin Arnavut asıllı olduğu ve Osmanlı'nın bölgedeki fetihleri sırasında Amasya'ya yerleştiği düşünülmektedir.
1424'te Anadolu Beylerbeyi olarak atandığında, kardeşi Bayezid Paşa'nın intikamını alarak Aydınlı Cüneyd Bey'i mağlup etmiş, topraklarını ele geçirmiş ve Cüneyd ile ailesini idam ettirmiştir.
Selanik ve Konstantinopolis Kuşatmalarındaki Rolü
1430'da Selanik'in Osmanlı topraklarına katılmasını sağlayan kuşatmada II. Murad'ın donanmasında komutanlık yaparak öne çıkmıştır.
1453 yılında Konstantinopolis'in fethi sırasında, Osmanlı donanmasının başına geçmiştir. Süleyman Baltoğlu'nun, Osmanlı ablukasını delerek kaçan Bizans ve Ceneviz gemilerini durduramaması üzerine yerine atanmıştır. Fethin son saldırısında, Hamza Bey'in donanması Marmara Denizi kıyısında ve Haliç'te dikkat dağıtıcı saldırılar düzenleyerek savunucuların kuzey ve batı surlarını takviye etmesini engellemeye çalışmıştır. Ancak, donanmasının Bizans savunmasını aşmayı başaramadığı belirtilmiştir. Buna rağmen genel Osmanlı saldırısı başarılı olmuş ve şehir fethedilmiştir.
Ege'deki Fetihler
Fetih sonrası Osmanlı donanmasının Ege Adaları üzerindeki operasyonlarına liderlik etmiştir. İmroz, Lemnos ve Taşoz Osmanlı kontrolüne geçerken, Rodos Şövalyeleri nedeniyle Ege'nin tamamını ele geçirme girişimi sonuçsuz kalmıştır.
Ölüm
1460 yılında, Hamza Bey, Nikopolis Beyi olarak Eflak'a giden bir Osmanlı elçiliğini korumakla görevlendirilmiştir. Ancak dönüş yolunda, Vlad Tepeş (Kazıklı Voyvoda) tarafından pusuya düşürülmüş ve adamlarıyla birlikte kazığa oturtularak idam edilmiştir. Rütbesine saygı gereği, en yüksek kazık ona ayrılmıştır. Bu olay, Osmanlı Padişahı II. Mehmed'in büyük öfkesine yol açmıştır.
Anıtları
Hamza Bey’in naaşı, oğulları tarafından Bursa’da yaptırdığı külliyeye defnedilmiştir. Külliye günümüzde hâlâ varlığını sürdürmekte olup, bir cami ve birçok türbeyi barındırmaktadır.
Hamza Bey'in Selanik'in alınmasındaki rolü onuruna inşa edilen Hamza Bey Camii, 1923 Türkiye-Yunanistan Nüfus Mübadelesi sonrası ibadethane olarak kullanılmamış, daha sonra ticari amaçlarla değerlendirilmiştir. Cami, 2006 yılında Yunan devleti tarafından restore edilmek üzere satın alınmıştır.
