OpenAI CEO’su Sam Altman, ChatGPT’nin çökmesi sırasında sosyal medyada yaptığı bir paylaşımda “Mekanik Türk” ifadesini kullanarak dikkatleri üzerine çekti. Altman paylaşımında, “Geri döndük. ChatGPT için Mekanik Türk olmayı teklif etmek üzereydim.” dedi. Peki, “Mekanik Türk” nedir?
Tarihi Bir Aldatmaca: Mekanik Türk
Altman’ın atıfta bulunduğu Mekanik Türk, 18. ve 19. yüzyıllarda üretilen bir satranç otomatıydı. Görünüşte bir makine gibi çalışan bu cihaz, aslında bir insanın kontrolünde hareket ediyordu. Bu otomat, Wolfgang von Kempelen tarafından 1769 yılında tasarlanmış ve ilk olarak Avusturya İmparatoriçesi Maria Theresa için sergilenmişti. Mekanik Türk, satranç oynama yeteneği ile seyircileri büyülemiş, hatta pek çok rakibini yenmeyi başarmıştı. Ancak bu “mekanik deha”nın sırrı, kabinin içine gizlenmiş bir satranç ustasında yatıyordu.
Mekanik Türk’ün Yapısı ve Çalışma Prensibi
“Mekanik Türk”, bir dolap ve oturan bir Türk figüründen oluşuyordu. Kabinin içinde bulunan karmaşık mekanik düzenekler, izleyicilere makinenin çalıştığı izlenimini veriyordu. Ancak kabinin içinde gizlenen bir insan, satranç tahtasının altında bulunan mıknatıslar ve mekanizmalar aracılığıyla oyunu kontrol ediyordu. Operatör, karşısındaki rakibin hamlelerini takip ederek, otomatı yönetiyordu.
Bir Fenomenin Doğuşu
Bu mekanizma, dönemin teknolojik sınırlarını zorlamış gibi görünse de esasen bir illüzyondan ibaretti. Mekanik Türk, yıllar boyunca Avrupa’da ve Amerika’da sergilenerek hem büyük bir popülerlik kazandı hem de gizemiyle insanları büyüledi. Napoleon Bonapart ve Charles Babbage gibi ünlü isimlerle satranç oynaması, bu otomatın efsaneleşmesine katkı sağladı.
Sam Altman Neden “Mekanik Türk” Dedi?
Altman’ın bu tarihi otomatı anması, ChatGPT’nin çöküşü sırasında insan müdahalesiyle sistemi kurtarma fikrini esprili bir şekilde ifade etme amacı taşıyor olabilir. Zira Mekanik Türk, aslında bir makine gibi görünse de tamamen insan zekasıyla çalışıyordu. Bu bağlamda Altman, teknolojiye dair aldatıcı beklentilere ve insan emeğinin önemine vurgu yapmış olabilir.
Mekanik Türk, hem teknolojinin sınırlarını zorlayan hem de onun illüzyonlarla nasıl süslenebileceğini gösteren bir dönüm noktasıydı. Sam Altman’ın bu atfı, yapay zeka ile insan emeği arasındaki ilişkiye dair zekice bir göndermeydi.
