Anadolu'dan Balkanlar'a yayılan efsanelerle tanınan Sarı Saltuk, kimliği ve hikayesiyle dikkat çekiyor. Tarih boyunca farklı kültürlerde iz bırakan bu mistik kişilik, hangi coğrafyalarda yaşamış ve geride hangi mirasları bırakmıştır? Peki, Sarı Saltuk kimdir? Sarı Saltuk hangi şehirdedir?
Sarı Saltuk kimdir?
Sarı Saltuk Baba (veya Saltık Bay Sultan), 13. yüzyılda Balkanlar ve çevresinde İslam’ı yaymaya çalışan Alevî-Bektâşî şeyhi ve Türkmen dervişidir. Hacı Bektaş-ı Veli'nin talebelerinden olduğu, Seyyid Mahmud Hayranî'nin müridi olduğu ve Alevî-Rufâî tarikatının kurucusu Seyyid Ahmed Er Rufâî'nin takipçisi olduğu bilinir. Sarı Saltuk, aynı zamanda "Acem" olarak da tanımlanmıştır. Sarı Saltuk’un soyunun, Türkmen Alevî ocaklarına ve birçok yerleşim yerine yayıldığı, özellikle Tunceli, Nevşehir, Kayseri gibi illerde onun soyundan gelen kişilerin yaşadığı aktarılmaktadır.
Sarı Saltuk’un halk arasında efsanevi bir kişilik halini aldığı ve bu ünvanı yaşarken kazandığı söylenir. Sarı Saltuk’un hayatı, Saltuknâme adlı destanda geniş bir şekilde ele alınmış, onun savaşları ve kerametleri anlatılmıştır. Bu destan, Fatih Sultan Mehmed’in oğlu Şehzâde Cem’in (Cem Sultan) isteği üzerine, 1480 yılında Ebu'l Hayr er-Rumi tarafından yazıya geçirilmiştir. Bu eser, aynı zamanda Türk sözlü geleneğinden derlenmiş ilk Nasrettin Hoca hikâyesini de içerir.
Sarı Saltuk'un türbeleri, Anadolu ve Balkanlar'da pek çok farklı yerleşim yerinde bulunur. Bu türbeler, hem Müslümanlar hem de Hristiyanlar tarafından ziyaret edilmektedir. En bilinen türbelerinden biri, İznik’te yer almakta olup, burada halkın İslamiyet’e geçişinde önemli bir rol oynamıştır. Ayrıca Bosna-Hersek'te Blagay şehrinde, Buna Nehri'nin kaynağının bulunduğu bölgede bir türbesi yer almaktadır. Sarı Saltuk'un asıl mezarının ise Romanya'nın kuzeyindeki Dobruca bölgesindeki Babadağ kasabasında olduğu düşünülmektedir.
Sarı Saltuk’un soyunun ve izlerinin, Türkiye'de Diyarbakır, Tunceli, Bor, Manisa, Makedonya ve Arnavutluk gibi yerlerdeki Alevî-Bektâşî ocaklarına dayandığı belirtilir. Ayrıca, onun mezarlarının ve türbelerinin bulunduğu bazı bölgeler, halk arasında özel bir manevi anlam taşımaktadır. Sarı Saltuk’un yaşamı ve öğretileri, günümüze kadar pek çok yazılı ve sözlü kayıtta yer almakta, halk arasında bu büyük şahsiyetin hatırası yaşatılmaktadır.
Sarı Saltuk hangi şehirdedir?
Sarı Saltuk'un türbesi ve mezarları, farklı yerlerde bulunmaktadır. En bilinen türbesi, Türkiye'nin İznik ilçesinde yer almaktadır. Bunun yanı sıra Sarı Saltuk'un türbeleri ve mezarları, Türkiye'nin çeşitli illerinde; Diyarbakır, Tunceli, Bor (Niğde), Manisa'nın Alaşehir ilçesinde ve İstanbul'un Rumeli Feneri semtinde de bulunmaktadır. Ayrıca, Sarı Saltuk'un mezarının bulunduğu yerlerden biri de Romanya'nın kuzeyindeki Dobruca bölgesindeki Babadağ kasabasıdır. Sarı Saltuk'un mezarları, Balkanlar'da da yer almaktadır. Özellikle Bosna-Hersek'in Blagay şehrinde, Buna Nehri'nin kaynağında bir türbesi bulunmaktadır.
