Dünya çapında milyar dolarlık silah anlaşmalarına imza atan, jet sosyetenin en ünlü isimlerinden biri olan Adnan Kaşıkçı, serveti ve skandallarıyla adını tarih kitaplarına yazdırdı. Peki, Suudi milyarder Adnan Kaşıkçı kimdir, neden öldü?
Adnan Kaşıkçı kimdir?
Adnan Kaşıkçı, 25 Temmuz 1935’te Mekke’de doğmuş, 6 Haziran 2017’de Londra’da hayatını kaybetmiş olan Suudi Arabistanlı iş insanı ve sanayicidir. Türk kökenli bir aileden gelen Kaşıkçı, 1970’ler ve 1980’lerde yaptığı uluslararası silah ticareti anlaşmalarıyla dünyanın en zengin iş insanları arasında yer almıştır. 1980’lerin başında yaklaşık 4 milyar ABD doları değerinde net bir servete sahip olduğu tahmin edilmektedir.
Ailesi ve Kökenleri
Adnan Kaşıkçı, Suudi Arabistan Kralı Abdulaziz Al Saud'un kişisel doktoru Mohammad Kaşıkçı ve Samiha Ahmed’in çocuğu olarak dünyaya geldi. Kız kardeşi Samira Kaşıkçı, Mısırlı iş insanı Mohamed Al-Fayed ile evlendi. Bu evlilikten doğan Dodi Al-Fayed, 1997’de Prenses Diana ile birlikte Paris’teki trafik kazasında hayatını kaybetti. Diğer kız kardeşi Soheir Kaşıkçı, "Mirage", "Nadia's Song" ve "Mosaic" gibi kitaplarıyla tanınan ünlü bir Arap romancıdır. Erkek kardeşleri Essam Kaşıkçı ve Adil Kaşıkçı ile birlikte "Triad Corporation" adlı şirketi kurdu. Kaşıkçı, 2018’de İstanbul’daki Suudi Arabistan Başkonsolosluğu'nda öldürülen gazeteci Cemal Kaşıkçı’nın amcasıdır.
Eğitim Hayatı
Kaşıkçı, Mısır’daki İskenderiye Victoria Koleji'nde eğitim gördü. Daha sonra ABD’de California Devlet Üniversitesi Chico, Ohio Devlet Üniversitesi ve Stanford Üniversitesi'nde okudu. Ancak üniversiteyi tamamlamadan ticarete atıldı.
İş Kariyeri ve Servetinin Kaynağı
Adnan Kaşıkçı’nın iş hayatı Suudi Arabistan’ın en etkili isimleri arasında geçti. İş dünyasına küçük yaşta giriş yaptı ve ticari zekâsını geliştirdi.
İlk Ticari Başarıları
Gençlik yıllarında, babasının kendisine araba alması için verdiği parayla Kenworth marka kamyonlar satın alarak Suudi Arabistan’daki inşaat firmalarına kiraladı. Bu işten 250.000 ABD doları kazandı.
Kendi şirketi aracılığıyla Suudi Arabistan hükümeti ile Batılı savunma şirketleri arasında arabuluculuk yaptı. Lockheed Martin başta olmak üzere, Raytheon, Grumman Aircraft ve Northrop gibi büyük savunma şirketleriyle çalışarak komisyonlar aldı. 1970-75 yılları arasında Lockheed Corporation, kendisine 106 milyon dolar ödeme yaptı.
Triad International Holding
Adnan Kaşıkçı, Triad International Holding adlı çok uluslu özel yatırım şirketini kurdu. Şirket, dünya çapında birçok sektörde faaliyet gösterdi:
- Otelcilik: Las Brisas Resort (Meksika), Travel Lodge Australia, Mount Kenya Safari Club (Kenya)
- Petrol ve Enerji: Edgington Oil (ABD), Sahuaro Petroleum (ABD)
- Gayrimenkul: New York’taki Olympic Tower, Paris, Londra, Roma, Kahire, Cidde, Riyad’da lüks mülkler
- Bankacılık: Security National Bank (ABD), Beyrut-Riyad Bankası
- Taşımacılık: Suudi Arabistan’daki Kenworth, Chrysler ve Fiat bayilikleri
- Altın Madenciliği: Barrick Gold (Kanada)
- Eğlence ve Spor: Utah Jazz basketbol takımı
Kaşıkçı, klasik Monopoly oyunundan ilham alarak, ailesine özel olarak tasarlanan "Triopoly" adlı bir masa oyunu ürettirdi. Bu oyunda, Triad şirketine ait mülkler ve iş yatırımları yer alıyordu.
Lüks Yaşam Tarzı
Kaşıkçı, kazandığı serveti lüks bir yaşam sürmek için harcadı. En dikkat çeken varlıkları arasında:
- Süper Yatları: Nabila, Mohammadia, Khalidia (Çocuklarının isimlerinden esinlenildi)
- Nabila, James Bond’un "Never Say Never Again" filminde kullanıldı.
- Daha sonra Brunei Sultanı’na satıldı, ardından Donald Trump tarafından satın alındı.
- Trump, Nabila’yı finansal kriz sonrası Prens El-Velid bin Talal’a sattı.
- Özel Jetler: Birer adet McDonnell Douglas DC-8 ve DC-9, üç Boeing 727 ve çeşitli helikopterler.
Uluslararası Skandallar ve Suçlamalar
Adnan Kaşıkçı, birçok siyasi ve ticari skandalda adı geçen bir isim oldu.
Musa Operasyonu (1984)
Sudan’daki kıtlık nedeniyle Etiyopyalı Yahudilerin İsrail’e göç ettirilmesine yardımcı oldu.
Operasyonu İsrail, CIA ve Mossad ile iş birliği içinde organize etti.
İran-Kontra Skandalı
- İran’a gizlice silah satılmasını ve bu paraların Nikaragua’daki anti-komünist gerillalara (Kontralar) aktarılmasını içeren büyük bir skandala karıştı.
- Silah ticaretinde CIA ajanları ve Suudi yetkililerle iş birliği yaptığı ortaya çıktı.
- Bank of Credit and Commerce International (BCCI) üzerinden gizli fonlar yönettiği iddia edildi.
İmelda Marcos Davası
1988’de İsviçre’de tutuklandı ve üç ay hapiste kaldı.
Filipinler’in eski lideri Ferdinand Marcos ve eşi İmelda Marcos ile yasadışı para transferleri nedeniyle yargılandı. 1990’da ABD’de beraat etti.
Medya ve Kültürel Etkileri
- 1987’de Time dergisinin kapağında yer aldı.
- İngiliz televizyon programı After Dark'ta tartışmalara katıldı.
- Türk yapımı "Ortadirek Şaban" filminde, Adnan Kaşıkçı’dan esinlenerek "Adnan Bıçakçı" adlı bir karakter yaratıldı.
Ölümü
Adnan Kaşıkçı, uzun süredir mücadele ettiği Parkinson hastalığı nedeniyle 6 Haziran 2017'de Londra’da 81 yaşında hayatını kaybetti.
