İzmir Biyotıp ve Genom Merkezi'ndeki (İBG) bilim insanları, yurt dışından ithal edilen ve yüksek maliyetleri nedeniyle erişimi sınırlı olan akıllı kanser ilaçlarının etkin maddesini yerli imkanlarla geliştirmeyi başardı. Uzun süredir yürütülen çalışmaların sonucunda geliştirilen molekül, laboratuvar deneylerinde mevcut ilaçlarla eş değer başarı gösterdi.
4 Yıllık Yoğun Çalışma Sonuç Verdi
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı'na bağlı olarak faaliyet gösteren İBG'nin müdür yardımcısı Prof. Dr. Mehmet İnan ve araştırmacı Dr. Sibel Kalyoncu Uzunlar, 2021 yılında başlattıkları projeyle akıllı kanser ilaçlarının etkin maddesini yerli imkanlarla üretmek için çalışmalarına başladı. Dört yıl süren yoğun araştırma ve geliştirme sürecinin ardından, bu ilaçlarda kullanılan kritik molekül başarıyla sentezlendi.
Laboratuvar ve Hayvan Deneylerinde Başarı Sağladı
Elde edilen yerli ilaç bileşeni, hem laboratuvar hem de hayvan deneylerinde başarılı sonuçlar verdi. Molekül, hedef aldığı kanser hücrelerinin çoğalmasını durdurarak, hücre büyümesini yavaşlattı ve sağlıklı hücrelerin daha az zarar görmesini sağladı. Çalışmanın sonuçları, bilim dünyasında büyük ilgi uyandırarak Uluslararası Biyokimya ve Moleküler Biyoloji Birliği'nin yayımladığı "Biotechnology and Applied Biochemistry" dergisinde yayımlandı.
Kanser Tedavisinde Yeni Bir Umut
Prof. Dr. Mehmet İnan, geliştirilen molekülün piyasadaki akıllı kanser ilaçlarıyla aynı etkiye sahip olduğunu vurgulayarak, “Kanser ilaçlarında kullanılan moleküller çok kıymetli ve piyasada büyük bir mali değere sahip. Türkiye’de bugüne kadar bu tür ilaç molekülleri üretilmiyordu, tamamı ithal ediliyordu. Ancak İBG'de yürüttüğümüz çalışmalarla bu durumu değiştirdik. Orijinal molekülümüzün patent başvurusunu yaptık ve sanayi ortaklarımızla birlikte çalışıyoruz. Önümüzdeki 5 yıl içinde bu ilacın piyasaya çıkmasını bekliyoruz” dedi.
Fare Deneylerinde Yüksek Etkinlik Gözlemlendi
İnan, yerli moleküllerin fare deneylerinde piyasadaki ilaçlar kadar etkili olduğunu belirterek şunları söyledi:
“Moleküllerin ticarileşmesi için üretim verimliliğimizi artırmamız gerekiyor. Gelecek yıl içinde bu süreci tamamlamayı ve ilaç sanayisine sunmayı planlıyoruz. Kanserin farklı tipleri var ve bağışıklık sistemi, kanserli hücreleri yok etmeye çalışırken bazı hücreler bu süreçten kaçıyor. Geliştirdiğimiz molekül, bu kaçış mekanizmasını engellemek için tasarlandı ve elde ettiğimiz sonuçlar umut verici.”
Biyobenzer ve Orijinal Molekül Üretildi
Araştırmanın bir diğer önemli ismi Dr. Sibel Kalyoncu Uzunlar ise, geliştirdikleri biyobenzer ve orijinal molekülün protein bazlı olduğunu belirtti. Kanser hastalarının bu ilaçları yurt dışından yüksek maliyetlerle temin etmek zorunda kaldığını hatırlatan Uzunlar, şu açıklamalarda bulundu:
“Bu ilaçların moleküllerini İBG’de üreterek ilk testlerini gerçekleştirdik. Yapılan analizlerde, eczanelerde satılan ithal ilaçlarla kendi ürettiğimiz ilaçların etkisinin birebir aynı olduğu görüldü. 15 kez yapılan analizlerin tamamında sonuçlar uyumlu çıktı.”
Türkiye'nin Biyoteknoloji Alanında Güçlenmesi Hedefleniyor
Bu önemli gelişme, Türkiye'nin biyoteknoloji alanındaki bağımsızlığını artırmaya yönelik büyük bir adım olarak değerlendiriliyor. Yerli ve milli imkanlarla geliştirilen bu ilaç bileşeni, kanser tedavisinde yeni bir dönem başlatabilir. Bilim insanları, ilacın klinik denemelerinin başarıyla tamamlanması halinde, Türkiye'nin ilaç sanayisinde önemli bir oyuncu haline geleceğini belirtiyor.
