Türk su ürünleri sektörü, 2024 yılında ihracatta 2 milyar dolar barajını ilk kez aşarken, Türk somonu ihracatı son 5 yılda 17 kat artış gösterdi. Üretimdeki dramatik yükseliş, teknolojik gelişmeler, ideal üretim koşulları ve iş birlikleri sayesinde gerçekleşti. Sektörün 2027 hedefi, 2 buçuk milyar dolar olarak belirleniyor.
Rusya açık ara önde
Türk somonu üretimi, 10 yıl önce 5 bin ton iken günümüzde 100 bin tona ulaştı ve bu artış, ihracatta da büyük bir ivme kazandı. Ege İhracatçı Birlikleri verilerine göre, 2019’da 29 milyon dolar olan Türk somonu ihracatı, her yıl katlanarak 2024 sonunda 498 milyon dolara yükseldi. Rusya Federasyonu’nun 356 milyon dolarlık ihracatı ile açık ara liderlik ettiği Türk somonu ihracatında, Almanya’ya 36 milyon dolarlık, Vietnam’a 26 milyon dolarlık Türk somonu gönderildi.
İhracat 2024'te yüzde 31 arttı
Türkiye Su Ürünleri ve Hayvansal Mamuller İhracatçı Birlikleri Sektör Kurulu Başkanı Sinan Kızıltan, Türk su ürünleri sektörü ve üniversitelerin ortak çalışmaları sayesinde somon üretiminde ve ihracatında büyük bir yol kat edildiğini, ihracatın 2024 yılında yüzde 31 artışla 349 milyon dolardan 498 milyon dolara ulaştığını, son 5 yılda Türk somonu ihracatının 17 kat artış gösterdiğini belirtti. Kızıltan, Türk somonunun omega-3 yağ asitleri açısından zenginliği ve protein kaynağı olması gibi özelliklerinin ilgiyi artırdığını, Karadeniz’in su koşulları ve ikliminin somon yetiştiriciliği için ideal olduğunu, teknolojinin gelişmesiyle modern tesislerin kurulmasının üretim verimliliğini artıran önemli etkenler arasında olduğunu ifade etti.
2027 hedefi 2 buçuk milyar dolar
Kızıltan, ayrıca Türkiye’de Türk somonu ihraç eden firma sayısının 60’ı aştığını ve 2000’lerde 59 milyon dolar seviyesinde olan su ürünleri ihracatının, 2024 sonunda 34 kat artışla 2 milyar 19 milyon doları geçtiğini; sektör olarak 2027 yılında hedeflerinin 2 buçuk milyar dolara ulaşması olduğunu vurguladı. 2023 verilerine göre, Türkiye’nin yıllık su ürünleri üretiminin 1 milyon tonu aştığı ve akvakültürle elde edilen 556 bin tonun toplam üretimin yüzde 55’ini oluşturduğu belirtildi. Kızıltan, Norveç’in su ürünleri ihracatının yıllık 15 milyar dolar seviyesinde olduğunu hatırlatarak, Türkiye’nin de bu seviyelere ulaşabileceğine inandığını dile getirdi.
Levrek liderliğini sürdürdü
Diğer su ürünleri ihracat rakamlarında, levrek 570 milyon dolarla liderliğini sürdürürken, ihracatta ilk üç ülke olarak İngiltere 126 milyon dolar, İtalya 85 milyon dolar ve Hollanda 84 milyon dolar pay aldı. Çipura ihracatı ise yüzde 22 artışla 417 milyon dolardan 508 milyon dolara yükseldi; İtalya, Yunanistan ve Hollanda sırasıyla 100, 75 ve 72 milyon dolar değerinde ihracat gerçekleştirdi. Orkinos ihracatı ise yüzde 153 artışla 51 milyon dolardan 129 milyon dolara çıktı; bu ihracatın 99 milyon dolarlık kısmı Japonya’ya, 29 milyon doları ise Güney Kore’ye yapıldı. Alabalık ihracatı 117 milyon dolar, kaya levreği ihracatından ise 25,5 milyon dolar döviz geliri elde edildi. Diğer su ürünleri ihracatı ise yüzde 16 artışla 181 milyon dolardan 210 milyon dolara yükseldi; alabalık ihracatında Almanya 52 milyon dolar, Rusya 18 milyon dolar ve Hollanda 9,5 milyon dolar pay aldı.
