Sinemaya ve diziye uyarlanan "Yılanların Öcü" ile hafızalara kazınan Fakir Baykurt, kalemini köyden yana, halktan yana oynatan bir yazardı. Peki, Yılanların Öcü yazarı Fakir Baykurt kimdir?
Fakir Baykurt kimdir?
Asıl adı Tahir Baykurt olan Fakir Baykurt, 1929’da Burdur’un Yeşilova ilçesine bağlı Akçaköy’de dünyaya geldi. Köy enstitülerinde yetişmiş, hem öğretmenlik hem de sendikacılık yapmış bir edebiyatçıdır. Toplumcu gerçekçilik akımının öncü isimlerinden olan Baykurt, özellikle köy yaşamını, eşitsizlikleri ve yoksulluğu anlatan eserleriyle tanınır.
Edebi Kariyeri ve Eserleri
İlk büyük çıkışını Yılanların Öcü ile yaptı. Ardından gelen Irazca’nın Dirliği, Tırpan, Kaplumbağalar, Onuncu Köy gibi eserleriyle Türk edebiyatında derin izler bıraktı. Kitapları pek çok dile çevrildi; Bulgarca, Rusça ve Almanca başta olmak üzere birçok ülkede yayımlandı.
Sendikal Faaliyetleri
1965 yılında kurulan Türkiye Öğretmenler Sendikası (TÖS)’un kurucularındandır ve ilk genel başkanı olmuştur. Sendikal faaliyetleri ve yazıları nedeniyle sık sık soruşturmalara maruz kalmış, bazı dönemlerde görevinden alınmıştır.
Yurtdışı Yılları
1979’dan itibaren Almanya’nın Duisburg kentinde yaşamaya başlayan Baykurt, burada göçmen işçilerin ve çocuklarının sorunlarını ele alan çalışmalar yürüttü. Eğitimcilik ve yazarlık hayatını Almanya’da da sürdürdü.
Vefatı
1999 yılında Almanya’nın Essen kentinde pankreas kanseri nedeniyle yaşamını yitirdi. Cenazesi Türkiye’ye getirilerek İstanbul Zincirlikuyu Mezarlığı’na defnedildi.
Yılanların Öcü romanı
Yılanların Öcü, Fakir Baykurt’un kaleme aldığı ve ilk kez 1958 yılında yayımlanan önemli bir köy romanıdır. Roman, 1950’li yılların Türkiye’sinde bir köyde yaşanan toprak mücadelesi üzerinden toplumsal adaletsizliği ve güç ilişkilerini işler. Yazarın ilk romanı olma özelliği taşıyan eser, Irazca'nın Dirliği ve Kara Ahmet Destanı ile birlikte bir üçleme oluşturur.
Roman, hem edebi hem de toplumsal anlamda büyük ses getirmiştir. 1959 yılında Yunus Nadi Roman Ödülü’ne layık görülmüş, ancak içerdiği sert eleştiriler nedeniyle Fakir Baykurt hakkında soruşturma açılmış, hatta öğretmenlik görevinden uzaklaştırılmasına neden olmuştur.
Konusu
Romanın merkezinde, Karataş köyünde oğlu Kara Bayram ve gelini Haçça ile yaşayan güçlü bir köylü kadını olan Irazca yer alır. Köydeki adaletsizliklerle ve çıkar ilişkileriyle savaşan Irazca'nın hikayesi, bireysel direnişin ve adalet arayışının sembolüdür.
Köyün muhtarı, Deli Haceli gibi çıkarcı kişilerle birlikte hareket ederek Kara Bayram’ın ailesini haksızlığa uğratır. Yaşanan olaylar Haçça’nın düşük yapmasına kadar varırken, Irazca, köye gelen kaymakamdan yardım isteyerek hakkını arar. Hikâye, köydeki güç dengelerini ve adalet sistemine dair eleştirileri gözler önüne serer.
Ana Karakterler
- Irazca: Direnişin simgesi, güçlü bir kadın karakter.
- Kara Bayram: Irazca’nın oğlu, hakkını aramaya çalışan köylü.
- Haçça: Kara Bayram’ın hamile eşi.
- Deli Haceli: Romanın ana çatışmasında karşı taraf.
- Fatma: Haceli'nin eşi, Kara Bayram ile ilişki içerisindedir.
- Muhtar: Kendi menfaatlerini önceleyen bir yönetici.
- Kaymakam: Adaletin temsili.
Uyarlamalar
- 1962: Metin Erksan yönetmenliğinde sinemaya uyarlandı.
- 1985: Şerif Gören tarafından yeniden sinemaya aktarıldı.
- 2014: Televizyon dizisi olarak izleyiciyle buluştu.
