Özellikle ileri yaştaki bireylerde ve menopoz sonrası kadınlarda sıkça uygulanan kemik ölçümü, kırık riskini önceden tespit etmek için kullanılıyor. Peki, Kemik ölçümü nedir? Kemik ölçümü nasıl yapılır?
Kemik ölçümü nedir?
Kemiklerimiz, vücudumuzun temel yapı taşlarıdır. Ancak zamanla, özellikle yaş ilerledikçe, kemiklerin içeriğindeki mineral yoğunluğu azalabilir. Bu durum kemiklerin zayıflamasına ve kırılgan hale gelmesine neden olur. İşte tam da bu noktada “kemik ölçümü” ya da tıbbi adıyla “kemik dansitometrisi” devreye girer.
Kemik ölçümü; kemiklerin ne kadar sağlam olduğunu, ne ölçüde mineral içerdiğini ve kırılma riskini belirlemek amacıyla yapılan bilimsel bir testtir. Bu yöntem, osteoporoz (kemik erimesi) başta olmak üzere birçok kemik hastalığının erken teşhisinde hayati önem taşır. Özellikle menopoz sonrası kadınlar, ileri yaştaki bireyler ve risk grubundaki hastalar için bu test vazgeçilmez bir tarama aracıdır.
Kemik Ölçümü Neden Yapılır?
- Osteoporoz riski taşıyan bireyleri belirlemek,
- Kemik kaybı olup olmadığını tespit etmek,
- Tedavi sürecini izlemek ve etkinliğini değerlendirmek,
- Düşme ve kırık riskini hesaplayarak önleyici tedbirler almak için yapılır.
Kemik Ölçümü Nasıl Yapılır?
Kemik ölçümü, genellikle DEXA (Dual Energy X-ray Absorptiometry) adı verilen özel bir cihaz yardımıyla gerçekleştirilir. Bu cihaz, düşük dozda X-ışını kullanarak kemik dokusunun yoğunluğunu milimetrik hassasiyetle ölçer.
Testin aşamaları şöyledir:
- Kişi özel bir ölçüm masasına sırt üstü uzanır.
- Ölçüm cihazı, genellikle kalça, bel ve bazen el bileği gibi kırık riski yüksek bölgeleri tarar.
- İşlem yaklaşık 10-20 dakika sürer ve tamamen ağrısızdır.
- X-ışını dozları oldukça düşüktür; bu nedenle güvenli bir yöntemdir.
Alternatif olarak QCT (Kantitatif Bilgisayarlı Tomografi) gibi daha ileri görüntüleme yöntemleri de bazı durumlarda tercih edilebilir. Bu yöntemler daha ayrıntılı analiz sunar, ancak daha yüksek maliyetli olabilir.
Test Sonuçları Nasıl Yorumlanır?
Kemik ölçümünde iki temel skor değerlendirilir:
T-Skoru: Kişinin kemik yoğunluğu, genç ve sağlıklı bireylerle kıyaslanır.
–1 ve üzeri: Normal kemik yoğunluğu
–1 ile –2.5 arası: Osteopeni (düşük yoğunluk)
–2.5 ve altı: Osteoporoz
Z-Skoru: Aynı yaş ve cinsiyetteki bireylerin ortalamasıyla kıyaslama yapılır. Özellikle genç yaştaki bireyler için bu skor daha önemlidir.
Kimler Kemik Ölçümü Yaptırmalı?
Kemik ölçümü, özellikle aşağıdaki gruplar için önerilir:
- Menopoz sonrası kadınlar
- 65 yaş üzeri kadınlar ve 70 yaş üzeri erkekler
- Ailede osteoporoz öyküsü olanlar
- Kemik kırığı geçirmiş bireyler
- Kortizon gibi kemik yapısını zayıflatan ilaçları uzun süre kullananlar
- Aşırı kafein, sigara veya alkol tüketenler
- Tiroid, romatizma gibi kemik metabolizmasını etkileyen hastalıkları olanlar
Test Öncesi Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Testten önceki 24 saat içinde kalsiyum takviyesi alınmamalıdır.
- Metal takılar, kemerler ve fermuarlı kıyafetler test sırasında çıkarılmalıdır.
- Röntgen veya BT çekimi yapıldıysa, ölçüm birkaç gün ertelenebilir.
