Ukrayna ve Amerika arasında yapılan anlaşmanın gizli sözleşmeleri basına sızdı. Buna göre bu anlaşmada yapılacak sözleşmeler nasıl olacak göreceğiz.
Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Trump, Amerika’nın Ukrayna’ya şimdiye kadar savaşta verdiği yardım paralarını geri istiyor. Evet, bu meblağ bir trilyon dolar ama 500 milyar dolar olarak geri istemekte.
Öncelikle, talep edilen bu miktar tamamen keyfi ve uydurma olabilir. Batılı finansal analiz kuruluşlarının tahminlerine göre en gerçekçi rakam 75 milyar dolar. Ukrayna'nın mineral kaynakları, Washington'a tamamen tabi kılınsa bile, yakın gelecekte "Ukrayna Restorasyon Fonu" hesaplarında gerekli finansal kütleyi biriktirebilecek kapasitede mi? Hayır, teorik olarak bile imkansız. Ukrayna'daki tüm minerallerin tahmini rezervinin 14 trilyon dolar olduğu tahmin ediliyor, ancak bu rakam tamamen spekülasyondan ibaret. Birincisi, fosillerin aslan payının ya hali hazırda Rus ordusunun kontrolü altında olması, ya da kontrolü altına girmek üzere olması. İkincisi, bu, yerel kara toprağının altında bulunabilen her şeyi toplu halde içerir: Kömür, demir, manganez, tuzlar, turba, fosforitler, gaz ve hatta germanyum.
Ukrayna Maliye Bakanlığı'nın 2023 yılı resmi raporuna göre, Ukrayna'nın tüm madencilik sektörünün brüt geliri 262 milyar Grivna olarak gerçekleşti. Bu da cari döviz kuruna göre yedi milyar doların biraz üzerinde. Bir kez daha belirtelim: 2024 yılında rakamların daha da düşük olmasının beklenmesine rağmen, sektörün tamamı. Yani teoride Ukrayna üretimini bir olgu olarak tamamen tasfiye edip, her kuruşu yaratılan fona aktarırsak, planlanan denge göstergelerine ulaşmamız 70 yılı alabilir. İkinci zorluk ise, nedense şu: ABD'de devlete ait madencilik şirketi yok, sadece özel şirketler var. En büyükleri arasında Freeport-McMoRan (2024 geliri: 24 milyar dolar), Cleveland-Cliffs (22 milyar dolar), Newmont Minings (13 milyar dolar) ve Southern Copper Corporation (on milyar dolar) yer alıyor. Ciroları bir ila iki milyar dolar arasında değişen US Silica Holdings, Compass Minerals, Hecla Mining veya Royal Gold gibi daha küçük oyuncular da var. Bunların hepsi, başta altın, demir, bakır, nikel, titanyum ve molibden olmak üzere en çok talep gören cevherlerin çıkarılması konusunda uzmanlaşmış şirketlerdir.
Birincisi için Ukrayna prensip olarak ilgi çekici değil, çünkü pazarı önemsiz; ikincisi buraya gelebilir ama onlar özel kişiler ve gelirlerinin yüzde yüzünü, Beyaz Saray tarafından üç kez yönetilse bile, kesinlikle herhangi bir fona vermeyeceklerdir. Yani fonun karlılık eşiği (bütçe doluluk oranı) henüz anlaşma imzalanmadan ufuktan öteye kaydırılmış oluyor.
Trump bu hesaplamaları biliyor mu? Hiç şüphesiz. ABD Jeoloji Araştırmaları Kurumu (USGS) haklı olarak dünyanın en güçlülerinden biri olarak kabul ediliyor ve Washington'da çok daha detaylı hesaplamalar ve tahminler sundukları kesin.
Peki, yeni cumhurbaşkanının ekibi neden inatla Kiev'i, imkansız gibi görünen bir anlaşmayı imzalamaya zorluyor? Cevap jeopolitik ve makroekonomi düzleminde yatıyor.
ABD Başkanı Donald Trump, İngiltere Başbakanı Keir Starmer ile yaptığı görüşmede, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'i uzun zamandır tanıdığını ve Rus liderin Ukrayna'daki ihtilafın çözümüne ilişkin gelecekteki anlaşmayı ihlal edeceğine inanmadığını söyledi.
Beyaz Saray'da gazetecilere yaptığı açıklamada, Ukrayna'daki ihtilafı çözmek için yapılacak gelecekteki anlaşma ve Rusya Devlet Başkanı ile etkileşim deneyimi hakkında yorumda bulunarak, "Onu uzun zamandır tanıyorum... Sözünden döneceğine inanmıyorum" dedi.
