Bazı devrimler sokakta yapılmaz. Sessizdir, yalındır ama köklüdür. Bir kitabın sayfaları arasında saklı bir fikir, yıllar sonra bir halkın kaderini değiştirebilir. İşte Atatürk’ün en büyük devrimlerinden biri de tam olarak buydu: Bilgiyle düşünmeyi öğretmek.
O, yalnızca bir komutan ya da bir devlet adamı değil, aynı zamanda okuyan, sorgulayan ve öğrendiklerini halkıyla paylaşmayı görev bilen bir entelektüeldi. Geceleri cephede gaz lambası ışığında kitap okuyan bir liderdi. Kütüphanesinde binlerce kitap vardı ve çoğunun kenarında kendi el yazısıyla notlar bulunurdu. Çünkü okumak onun için bir alışkanlık değil, bir sorumluluktu.
Pekii biz ne yaptık bu mirasa? Nutuk’u sadece özel günlerde raftan indirdik. Onun “Fikri hür, vicdanı hür, irfanı hür” dediği gençliği dizilerle, sloganlarla, günü kurtaran sözlerle oyaladık. Genç zihinleri büyük düşüncelerle buluşturmak yerine, kalıplaşmış cümlelerin içinde boğulmalarına göz yumduk.
Halbuki Atatürk, gençliğe sadece duygusal hitaplarla bırakmadı. Ona bir yol haritası da çizdi. Kitaplarla. Düşünceyle. Felsefeyle. Bugün hâlâ onun önerdiği eserleri okuyan bir genç, yalnızca geçmişi değil, geleceği de anlamaya başlar. Çünkü bu kitaplar, insanı birey yapan, düşünmeye zorlayan, eleştirmeyi öğreten metinlerdir.
Atatürk’ün bize bıraktığı en büyük miras, sadece Cumhuriyet değil; Cumhuriyet’i ayakta tutacak akıldır. Ve o aklı ancak okuyarak, anlayarak, tartışarak geliştirebiliriz. Kütüphanelerimizde onun gibi düşünmeyi öğrenmek için binlerce neden var ama ne yazık ki, elimizdeki telefona ayırdığımız vakti bir sayfaya bile çok görüyoruz.
Oysa bugün, genç bir insanın elinde bir kitapla yürümesi de bir direniştir artık. Bir manifestodur. Çünkü düşünmek, içinde yaşadığımız hız çağında en büyük eylemdir.
Bugün gençler ne okusun diyorsanız, cevabı Atatürk yıllar önce verdi.
Atatürk’ün gençlere okuması için önerdiği kitaplar:
- Nutuk – Mustafa Kemal Atatürk.
- Toplum Sözleşmesi – Jean-Jacques Rousseau.
- Türkçülüğün Esasları – Ziya Gökalp.
- İslam Tarihi – Ahmet Cevdet Paşa.
- Kutadgu Bilig – Yusuf Has Hacib.
- Devlet – Platon.
- Hayatın Anlamı ve Amacı – Henri Bergson.
- Kanunların Ruhu – Montesquieu.
- Beyaz Zambaklar Ülkesinde – Grigory Petrov.
Bu kitaplar sadece tarih anlatmaz. Aynı zamanda nasıl insan olunur, nasıl vatandaş olunur, nasıl bir toplumu ileriye taşırız… Bunu anlatır. Kitaplarla büyüyen bir gençlik, yarının en sağlam teminatıdır.
Çünkü okumak sadece bilgi değil, aynı zamanda bir duruştur. Ve unutmayalım: Okumak, en sessiz ama en kalıcı devrimdir.
